Xavi Hernández: Người nhạc trưởng vĩ đại

1. Vào cuối thập niên 80 của thế kỷ XX, khi Barcelona đang tìm kiếm chức vô địch European Cup đầu tiên và danh hiệu quốc tế gần nhất của đội tuyển Tây Ban Nha đã là từ Euro 1964, có một đám trẻ tụ tập chơi bóng ở Plaça del Progrés, thành phố Terrassa - cách 30km về phía Tây Bắc của Barcelona.
Đó là quảng trường bằng bê tông với một đài phun nước và một vài cây xanh. Một trong những đứa trẻ thường xuyên xuất hiện ở đó là Xavier Hernández Creus, sống tại Carrer de Galileu - một con phố lân cận. Theo El País, anh thường trở về nhà sau khi tan học với hy vọng mẹ sẽ nấu món mì ống sau đó cho tiền để mua bánh mì tươi ở quảng trường. Đã hơn một lần, anh không thể hoàn thành “nhiệm vụ” của mình. 

“Rất nhiều lần, mẹ tôi đi xuống và nói: ‘Xavi, đã là 2h10’! Con phải ăn ngay!’ Và tôi biết bà ấy sẽ hỏi tôi về bánh mì. ‘Còn bánh mì đâu?’ Bánh mì? Không có cái nào”.- Xavi trả lời một tờ báo
 

Mẹ của Xavi không quen khi phải “ứng phó” với một người đam mê bóng đá. Maria Mercè gặp chồng của bà - ông Joaquim - trong một quán bar. Đây là nơi ông gặp bạn bè để chơi bóng bàn. Vào các đêm thứ Bảy, ông thường phải đi ra ngoài. Joaquim chơi bóng cho Sabadell - một đội bóng xứ Catalan, vì thế Xavi đã lớn lên với trái bóng ngay trong ngôi nhà của mình. Ở quảng trường, đám trẻ sẽ lao lên tấn công hay phòng ngự theo số đông. Trừ Xavi, anh thường đứng cùng với thủ môn đội mình. Một ngày, trên đường về nhà, bố anh đã bảo anh giải thích về điều này.
 

Xavi nói: “Bố, nếu không có ai ở đó và bọn con mất bóng, thủ môn sẽ chỉ có một mình!”

Khi Xavi không chơi bóng, thì anh xem bóng đá. Một lần, khi anh mời El País đến ngôi nhà thuở ấu thơ của mình, một nhà báo đã hứa sẽ khám phá ra bí mật ẩn sau con người anh. “Okay”, Xavi nói. “Nhưng tôi báo trước cho anh: Cuộc sống của tôi rất tẻ nhạt. Sau bóng đá, chỉ có gia đình và bạn bè”. Các đồng nghiệp và huấn luyện viên sau này miêu tả anh là một người chăm chỉ và trầm ngâm. Dẫn các nhà báo vào phòng khách, Xavi cho biết: “Đây là chiếc ghế xem bóng đá. Tại đây chúng tôi đã phải xem hàng ngàn trận đấu”. Óscar - anh trai anh - thì nói rằng Xavi còn biết cả các cầu thủ của giải hạng ba.

“Chúng tôi thấy L’Hospitalet và Xavi nói: ‘Anh chàng này năm ngoái đá ở Sant Andreu, không phải đá cánh mà là ngay sau tiền đạo’”
 

Ông Joaquim một lần từng chia sẻ rằng Xavi “có một sân bóng ngay trong đầu của mình kể từ khi bắt đầu biết đi”.
 

Khi Xavi lên sáu, Oriol Tort - Giám đốc đội trẻ của Barça - đã bắt đầu để mắt và theo dõi anh. Tort bị mê mẩn bởi cách chơi của Xavi nhưng lại lo ngại về thể hình nhỏ bé. Ông Joaquim trả lời: “Nó rất bé nhưng ông hãy mang nó đi”. Năm năm sau, Xavi được trao cơ hội. Ngồi trong ô tô, Joaquim bảo cậu con trai: “Hãy mở rộng tầm mắt và học hỏi. Đừng để mọi người lấy mất cơ hội này”. Xavi liên tiếp ghi ba bàn thắng trong một trận đấu mà anh gọi là “trận đấu của cuộc đời mình”. 
 

Trả lời El País, cầu thủ người Tây Ban Nha chia sẻ: “Thật không thể tin được. Tôi nhớ mình đã sợ hãi đến thế nào. Tôi ghi ba bàn thắng. Tôi không nhớ những gì xảy ra với mình nhưng có một quả penalty và tôi muốn được thực hiện. Tôi không biết tại sao chuyện đó lại xảy ra nhưng dù gì thì tôi đã ghi bàn. Tôi đã nghĩ mình sẽ không thực hiện quả phạt đền nào nữa cho đến vòng tứ kết World Cup ở Hàn Quốc”.
 

Tuy nhiên những nỗ lực của Xavi gần như không có giá trị bởi trước khi bước vào sân, Barça đã quyết định kí hợp đồng với anh, chỉ là cha anh không nói với cậu con trai mình mà thôi.
 

Chính Xavi cũng không kể nhiều với bạn bè mình sau này. “Tôi không muốn được nhìn nhận là khác biệt”, anh trả lời El País trong một cuộc phỏng vấn khác, “Tôi biết tôi sẽ không thay đổi nhưng tôi sợ họ sẽ nói: ‘Nhìn vào anh chàng này đi, anh ta được kí hợp đồng với Barça và bây giờ anh ta nghĩ mình là người đặc biệt’. Tôi không mặc quần áo thi đấu của Barça trên đường phố để tránh gây sự chú”.
 

Không giống như nhiều cầu thủ trẻ khác của Barça, Xavi không sống ở La Masia. Mẹ anh không muốn để con mình sống tại đó. Anh sẽ trở về nhà sau buổi tập và ăn tối. Graham Hunter viết trong cuốn Barça: The Making of the Greatest Team in the World khi Xavi có những đồng lương đầu tiên khoảng bốn nghìn peseta (tương đương 20 bảng Anh), anh đã mua cho mẹ mình một chiếc lò nướng bánh. Trước khi Xavi bước vào tuổi vị thành niên, ông Joaquim đã định hình giá trị của con trai. 
 

Xavi chia sẻ: “Khoảng thời gian tệ nhất với một cầu thủ trẻ là từ 15 đến 18 tuổi. Đó là khi tất cả bạn bè của bạn đến câu lạc bộ và hẹn hò với bạn gái còn bạn thì mắc kẹt ở nhà. Cha tôi đã từng thi đấu chuyên nghiệp ở giải hạng hai và một vài lần ở Primera, chính điều đó đã giúp tôi rất nhiều. Ông ấy luôn ở đỉnh cao đối với tôi. ‘Về nhà lúc 10 giờ! Con có một trận đấu vào ngày mai đấy!’ Chế độ ăn uống, thời gian biểu, thái độ, ông đã dạy tôi tính chuyên nghiệp từ rất sớm”.
 

Xavi cũng thực hiện các ý tưởng ở trên sân. “Khi bạn đến Barça, điều đầu tiên họ dạy bạn là: suy nghĩ. Suy nghĩ, suy nghĩ và suy nghĩ. Phải thật nhanh”, anh trả lời Sid Lowe của the Guardian. “Ngẩng đầu lên, di chuyển, quan sát và suy nghĩ. Trước khi bạn có bóng. Nếu bạn thực hiện một đường chuyền, hãy nhìn xem có ai đang ở vị trí tự do không. Pum. Lần đầu tiên… Thực tế, Charly [Rexach] thường nói: một cú chạm. Chạm một nửa”. Những nguyên tắc này đã được Johan Cruyff áp dụng từ lâu nhưng với Xavi, nó đến một cách hết sức tự nhiên.
 

“Khi bạn là một đứa trẻ, bạn vui sướng khi có bóng, phải không? Tất cả những gì tôi muốn là có bóng trong chân, làm chủ trận đấu. Tôi đã được huấn luyện với phong cách đó, đó là sự giáo dục trong bóng đá của tôi. Tôi không thể thực hiện được bất kì cách chơi nào khác”.
 

Chẳng bao lâu sau, Xavi được định hình trở thành một tiền vệ kiến tạo trung tâm (central playmaker). Anh bắt đầu học hỏi từ những cầu thủ xuất sắc cùng thời, đầu tiên là Bernd Schuster - “Tôi đã rất sững sờ”, Xavi chia sẻ - trước khi chuyển sang Pep Guardiola. “Cách anh ấy thực hiện những đường chuyền một chạm, cách anh ấy đẩy nhanh, cách anh ấy làm mọi thứ chậm lại, cách anh ấy nhận bóng, đầu tiên là nhìn mọi hướng xung quanh”.

Anh thi đấu cho đội tuyển trẻ Tây Ban Nha và cùng với Iker Casillas, La Roja đã kết thúc giải U17 World Cup năm 1997 tại Ai Cập ở vị trí thứ ba. Sau đó, anh được chuyển lên đội Barça B, nơi anh là trụ cột để giúp đội bóng thăng hạng Segunda División. Một vài đường chuyền vẫn là thừa thãi. “Tôi sẽ không bao giờ quên điều đầu tiên họ nói với tôi khi tôi còn là một cậu bé đến Barça: Này, cậu không bao giờ được để bóng vào chân đối thủ”.
 

2. Xavi đã phải đợi một khoảng thời gian để được đôn lên đội một. Ngày 24/3/1998, anh được thi đấu tại Copa Catalunya trong cuộc đối đầu với Lleida, một trận đấu mà Louis van Gaal đã tung ra sân rất nhiều cầu thủ dự bị. Trợ lý của Van Gaal khi đó là José Mourinho. Đến tháng Năm, Xavi được vào sân từ ghế dự bị trong trận giao hữu với Southampton. Trận đấu ra mắt chính thức là cuộc đối đầu với Mallorca ở Siêu cúp Tây Ban Nha ngày 18/8 khi Albert Celades và Guardiola dính chấn thương. Anh ghi bàn thắng duy nhất trong thất bại 1-2 của Barça (sau trận lượt về trên sân Camp Nou đội bóng thua chung cuộc 1-3). Thất bại này báo trước một khởi đầu mùa giải thảm họa.

Khi Barça hành quân đến Valladolid vào thời điểm giữa tháng 12, họ đã thua bốn trận liên tiếp ở La Liga. Trong trận đấu đó, Xavi đã ghi bàn thắng để đem về thắng lợi 1-0, mở ra chuỗi bảy chiến thắng liên tiếp ở giải vô địch quốc gia. Họ kết thúc mùa giải với chức vô địch. Xavi được nằm trong danh sách cầu thủ có bước đột phá trong năm của La Liga và chiếm được lòng tin của Van Gaal. “Ông ấy đã dạy tôi rất nhiều”, Xavi trả lời El País. “Ông ấy từng nói với tôi: “Cậu sẽ giỏi hơn Zidane’. Và tôi trả lời: “Xin đừng đi quá xa, thưa ông. Tôi xin cảm ơn nhưng đừng thổi phồng tôi lên”.
 

Cầu thủ người Tây Ban Nha tiếp tục khẳng định được vị trí của mình. Năm 1999, anh là nhân tố quan trọng trong đội hình “Bò tót” giành chức vô địch U20 World Cup ở Nigeria. Anh đá tốt đến nỗi mà khi Seydou Keita được có tên trong đội hình tiêu biểu của giải, Liên đoàn bóng đá Tây Ban Nha (RFEF) đã gửi đơn khiếu nại. Một năm sau, anh tham dự Thế vận hội 2000 ở Sydney, đội tuyển Tây Ban Nha gặp Cameroon trong trận chung kết. Anh mở tỉ số chỉ sau hai phút, tuy nhiên Samuel Eto’o đã tạo cảm hứng cho một cuộc trở lại của Cameroon và đưa trận đấu về tỉ số 2-2. Mọi chuyện càng trở nên khó khăn với Tây Ban Nha khi Gabri phải rời sân ở phút 70 và José Mari ở phút 91. “Những chú sư tử bất khuất” sau đó giành chiến thắng trên chấm phạt đền. 
 

Vài tháng sau, ngày 15/11/2000, Xavi được triệu tập lên đội tuyển Tây Ban Nha cùng Carles Puyol. Đối thủ của họ là đội tuyển Hà Lan dưới sự dẫn dắt của Van Gaal. Tây Ban Nha thua 1-2, Fernando Hierro là người ghi bàn trước khi phải nhận thẻ đỏ.
 

Hiện tại, Xavi đã trở thành một gương mặt quen thuộc ở Barça và các cuộc thảo luận thì bắt đầu tập trung tìm kiếm những điểm tương đồng giữa anh và Guardiola khi cả hai đều đóng vai trò trung tâm. Nhưng Xavi lại không thích những tranh luận như thế này. “Để cách tôi chơi bóng được tôn trọng và được đánh giá cao thì đó là một cuộc chiến thực sự, đặc biệt khi Van Gaal thường sử dụng chúng tôi trong cùng một vị trí và so sánh cả hai trong những cuộc họp báo”, Xavi cho biết, “Thật khó khi phải cạnh tranh với thần tượng của mình. Tôi lo lắng về việc cướp mất vị trí của anh ấy, liệu chúng tôi có còn mối quan hệ tốt hay không. Tôi lý tưởng hóa mọi thứ về Pep, cách anh ấy nói chuyện, khả năng lãnh đạo trên sân”.
 

Giai đoạn từ 2000 đến 2003 là một thời kì khó khăn với Barça và Xavi. Việc không giành được danh hiệu trong mùa giải 1999/2000 khiến Van Gaal phải ra đi. Thế nhưng những người thay thế là Llorenç Serra Ferrer và sau đó là Rexach cũng không khá hơn là bao. Mùa giải 2000/2001 và 2001/2002 Barça đứng thứ tư. Van Gaal trở lại trong mùa giải tiếp theo để lấy lại danh tiếng của mình, thế nhưng ông chỉ làm trầm trọng thêm vấn đề và ra đi trong tháng Một.

Cuối mùa, Barça xếp thứ sáu. Trong suốt giai đoạn này, cả Van Gaal lẫn những người kế nhiệm ông đều sử dụng Xavi như một tiền vệ phòng ngự. Một vài lời chỉ trích cho rằng anh chỉ chuyền quả bóng từ bên này sang bên kia. Một vài người thì gọi anh là “kính gạt nước”. “Khi chúng tôi chiến thắng, họ ca ngợi tôi. Khi chúng tôi thất bại, họ nghi ngờ mọi thứ và tôi là người đầu tiên trong danh sách” - Xavi chia sẻ về những chỉ trích mình phải nhận.
 

Ở cấp độ đội tuyển quốc gia, tài năng của anh cũng hoàn toàn bị lu mờ. Tại World Cup 2002, khi đội tuyển Tây Ban Nha thất bại ở vòng tứ kết trước đội đồng chủ nhà Hàn Quốc, anh chỉ có hai lần vào sân từ ghế dự bị. Tại Euro 2004, Tây Ban Nha đã bị loại khỏi một bảng đấu bao gồm Hy Lạp, Nga và chủ nhà Bồ Đào Nha. Xavi thậm chí không được vào sân.
 

3. Nhưng một năm trước đó (tức mùa hè 2003), Barça đã có một thay đổi mạnh mẽ. Joan Laporta thay thế Joan Gaspart ở vị trí chủ tịch và Frank Rijkaard được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng. Những bản hợp đồng được mang về như Rafa Márquez, Edgar Davids và Ronaldinho; Andrés Iniesta và Víctor Valdés được đôn lên đội một.

Rijkaard đặt Davids ở vị trí mỏ neo và đẩy Xavi lên cao hơn. Ông cho phép cậu học trò của mình thực hiện những đường chuyền quyết định thường xuyên hơn. “Đầu tiên tôi không cảm thấy thoải mái và tôi không bao giờ tưởng tượng ra rằng những năm tháng đẹp nhất trong sự nghiệp lại đến cùng vị trí tiền vệ trung tâm. Nhưng đó là những gì đã xảy ra” - Xavi chia sẻ trên UEFA.com. 
 

Mùa giải đó Barça kết thúc La Liga ở vị trí thứ hai sau Valencia của Rafa Benítez. Một năm sau, họ đã đứng cao hơn. Với sơ đồ 4-3-3 kiểu Hà Lan, họ có Ronaldinho “khuấy đảo” bên cánh trái, tân binh Ludovic Giuly bên cánh phải, Márquez án ngữ ở trung tâm hàng phòng ngự và Xavi cùng Deco chỉ việc băng lên phía trước. Lối chơi dựa vào kiểm soát bóng và tính giải trí. Xavi - cầu thủ Tây Ban Nha xuất sắc nhất năm của giải đấu - sau này nói về việc đánh mất bản sắc trước thời kì của Rijkaard.

“Giải pháp duy nhất của chúng tôi đó là phải là chính mình”, anh nói với El País,“Nếu chúng tôi không tôn trọng phong cách của chính mình thì điều đó cũng không có ý nghĩa gì. Và nó đã được chứng minh”. Một lần khác, anh trả lời trên UEFA.com: “Các cổ động viên Barça sẽ không bao giờ thấu hiểu nếu đội bóng không kiểm soát hay làm chủ trận đấu. Đó là cách chúng tôi chơi bóng”.
 

Mùa giải tiếp theo, Xavi bị rách dây chằng đầu gối trái và phải mất năm tháng ngồi ngoài. Dù đã trở lại vào tháng Tư tuy nhiên anh vẫn phải ngồi dự bị khi Barça đánh bại Arsenal 2-1 để lên ngôi tại đấu trường châu Âu lần đầu tiên kể từ năm 1992. Họ cũng đã bảo vệ được chức vô địch La Liga của mình.
 

Mùa hè sau đó báo hiệu cho một thời kì đáng thất vọng. World Cup 2006, đội tuyển Tây Ban Nha dưới sự dẫn dắt của Luis Aragonés đã thua đội tuyển Pháp 1-3 ở vòng 16 đội. Trở lại Barça, sự sa sút dưới thời Rijkaard đã bắt đầu xuất hiện. Các đối thủ đã khắc chế được lối chơi của họ, trong khi đội bóng bị xáo trộn bởi tình hình kỉ luật. Mùa 2006/2007, họ để chức vô địch rơi vào tay Real Madrid của Fabio Capello. Tuy nhiên Real không giữ được phong độ và Capello bị sa thải để nhường chỗ cho Schuster. Huấn luyện viên người Đức giữ lại chức vô địch cho đội bóng trong khi Barça đứng thứ ba, xếp sau Villarreal của Manuel Pellegrini.
 

Hai chức vô địch của Real - đặc biệt là dưới thời Capello - đã thể hiện một nguyên tắc mà Xavi luôn giữ trong mình. 
 

“Barça cần phải giỏi hơn rất nhiều so với Madrid nếu không chúng tôi sẽ không thể giành chức vô địch. Họ có nhiều thứ: báo chí, tinh thần của Juanito, Cómo no te voy a querer (Làm sao tôi có thể không yêu bạn)… Chúng tôi hoặc là thi đấu tốt hoặc là không có gì. Nếu chúng tôi cùng đẳng cấp với nhau, họ có thể nâng bản thân mình lên bằng nhiều thứ mà chúng tôi không có. Ở đây động lực đôi khi tiêu cực, có khi tích cực”. Một lần khác, anh chia sẻ: “Nếu chúng tôi có nhiều triết lý cơ bản hơn Madrid, chúng tôi đã giành được nhiều Champions League hơn. Tôi không biết chính xác câu lạc bộ ấy có những gì hay những danh hiệu gì nhưng họ luôn thể hiện được khả năng của mình ngay cả khi họ đá không tốt”.
 

4. Mùa hè 2008, Aragonés cùng đội tuyển Tây Ban Nha đến Áo và Thụy Sĩ dự vòng chung kết Euro 2008. Ông triển khai một hệ thống sơ đồ 4-4-2 với Xavi và Marcos Senna án ngữ ở trung tuyến, David Silva và Iniesta từ hai hành lang cánh bó vào trong, David Villa và Fernando Torres là bộ đôi tiền đạo. Đội bóng đã có phong cách, sự uyển chuyển và cân bằng. Vượt qua vòng bảng, họ đánh bại Italia trên chấm phạt đền ở tứ kết. Chia sẻ về loạt penalty này với Daily Mail, huyền thoại của Barcelona cho biết: “Loạt penalty trước Italia có lẽ đã làm thay đổi lịch sử. Lịch sử của Tây Ban Nha thường khá tiêu cực. Nhưng rồi, boom! Tây Ban Nha đã đi tiếp. Nó giống như vừa nâng được một cối xay bằng đá trên cổ bạn vậy. Đó là khi tinh thần chiến thắng của chúng tôi trỗi dậy”.
 

Vòng bán kết, Tây Ban Nha đối đầu hiện tượng Nga được dẫn dắt bởi Guus Hiddink và được truyền cảm hứng dưới đôi chân đầy mê hoặc của Andrey Arshavin. Xavi đã ghi bàn và Tây Ban Nha thắng 3-0. Trận chung kết trước đội tuyển Đức, Xavi là người kiến tạo để Torres ghi bàn thắng duy nhất vào lưới Jens Lehmann.
 

Sau đó, nhiều cuộc tranh luận đã nổ ra về cách thi đấu của Tây Ban Nha cũng như chức vô địch của họ. Đội bóng đã vượt qua nhiều đối thủ với sự kiên nhẫn và thông minh; một chiến lược rõ ràng được thực hiện bởi kỹ năng của những Xavi, Iniesta và Silva. Xavi được bầu chọn là cầu thủ xuất sắc nhất giải đấu. “Chúng tôi lựa chọn Xavi vì anh ấy là biểu tượng cho phong cách thi đấu của Tây Ban Nha. Anh ấy tạo ảnh hưởng lên toàn bộ việc kiểm soát bóng, chuyền bóng và sự sắc sảo trong lối chơi của Tây Ban Nha” - Andy Roxburgh, chủ tịch ủy ban kỹ thuật UEFA giải thích.
 

Đây rõ ràng là một sự công nhận với Xavi dù tên tuổi của anh vẫn không hề thay đổi. Trong một bài phỏng vấn với BBC năm 2014, tiền vệ sinh năm 1980 được yêu cầu mô tả về bản thân mình. Anh nói: “Tôi nghĩ tôi không thay đổi gì so với tất cả những gì tôi có bây giờ. Tôi đã là một người chuyền bóng từ khi còn trẻ. Tôi thích chuyền bóng với các cầu thủ còn lại và với bạn bè khi chúng tôi còn đá bóng trên đường phố, ở quảng trường trung tâm hay ở trường học. Mọi người thấy tôi đúng như những gì mà tôi thể hiện trên sân”. Còn trong cuộc phỏng vấn với the Guardian, Xavi cho biết: “Mọi người đã ‘khám phá’ ra tôi kể từ Euro 2008 nhưng tôi đã đá như thế từ nhiều năm trước rồi. Mặc dù vậy thì đúng là tôi đã tăng thêm sự tự tin và bình tĩnh. Và thành công đã đến”.
 

Sau này, Xavi chia sẻ thêm về cách phá vỡ những hàng phòng ngự dày đặc như đội tuyển Tây Ban Nha và Barça đã làm. 
 

“Suy nghĩ thật nhanh, tìm ra các khoảng trống. Đó là những gì tôi làm: Tìm kiếm những khoảng trống. Tất cả các trận đấu đều như thế. Tôi luôn tìm kiếm. Mọi ngày và mọi ngày. Ở đây? Không. Ở kia? Không. Những ai không chơi bóng thường không nhận ra việc này khó khăn như thế nào. Không gian, không gian, không gian. Nó giống như trên PlayStation. Hậu vệ ở đây, tôi phải chuyền ra chỗ khác. Tôi thấy khoảng trống và có thể thực hiện đường chuyền. Đó là những gì tôi làm”.
 

Trong một dịp khác, anh chia sẻ với Graham Hunter: “Nếu tôi không có bóng trong hai phút, tôi sẽ nói: ‘Này! Các chàng trai! Nhìn tôi này! Tôi đang rất thoải mái!’Sẽ không có một điểm nhận bóng nào khác. Tôi luôn hạnh phúc hơn khi được đá trên sân nhà”.

5. Trở lại Catalonia, lại một sự thay đổi mạnh mẽ được diễn ra. Guardiola - người trong mùa giải trước đó đã giúp Barça B thăng hạng Segunda División B - thay thế Rijkaard trên băng ghế huấn luyện. Những cầu thủ như Ronaldinho và Deco được thay thế bằng Keita, Thierry Henry, Gerard Piqué và Dani Alves trong khi Sergio Busquets được đôn lên từ đội B. Ít ai có thể dự đoán được tương lai và Xavi đã có dự định ra đi cho tới khi Guardiola can thiệp vào chuyện này. 

“Tôi nhận được một lời đề nghị từ Bayern Munich và thực sự tôi đã sẵn sàng ra đi. Rồi anh ấy [Guardiola] nói với tôi: ‘Xavi, tôi không thể tượng tượng đội bóng sẽ như thế nào nếu thiếu cậu. Đó là điều điều không thể’. Và tôi trả lời: ‘Okay, tôi sẽ ở lại’. Một huấn luyện viên ấn tượng. Có lẽ đó cũng là lí do tại sao chúng tôi nhìn nhận sự việc giống nhau, chúng tôi hiểu bóng đá theo một cách giống nhau”.
 

Và thực tế đã chứng minh đó là một quyết định sáng suốt. Sau thất bại ở trận ra quân tại Numancia, Barça đã vào guồng với bộ ba Henry, Eto’o và Lionel Messi gần như không thể ngăn cản; Iniesta thay thế vị trí của Deco; Busquets dần dần thay thế Yaya Touré. Cường độ chơi bóng và sự kiểm soát trận đấu lớn hơn dưới thời Rijkaard. Trong trận đại chiến trên sân Santiago Bernabéu, Barça giành chiến thắng 6-2 trong đó bốn pha kiến tạo được thực hiện bởi Xavi. Ở trận chung kết Champions League, gã khổng lồ xứ Catalan đánh bại Manchester United 2-0, Xavi là người có pha tạt bóng chính xác để Messi đánh đầu ghi bàn thắng quyết định. Sau trận đấu, Sir Alex Ferguson phải thừa nhận: “Tôi không nghĩ Xavi và Iniesta đã từng để mất bóng trong cuộc đời của họ. Họ khiến bạn xoay vòng vòng và làm bạn chóng mặt”.
 

Chiến thắng ở Rome đã đưa Guardiola đến cú ăn ba ngay trong mùa giải huấn luyện đầu tiên ở đẳng cấp cao; một thành tích chưa từng có ở Barça. Trong mùa giải sau đó, họ giành được Siêu cúp Tây Ban Nha, Siêu cúp châu Âu và Cúp thế giới các câu lạc bộ. Khi tiếng còi trận chung kết Cúp thế giới các câu lạc bộ vang lên, Barça đã thu thập được sáu danh hiệu trong vòng một năm. Guardiola đã khóc.

“Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một thứ bóng đá như vậy. Tôi xem các trận đấu trong mùa giải đó và nghĩ: Chúng tôi không thể đá tốt hơn… Những năm tháng của Pep không thể lặp lại” - Xavi chia sẻ với El País
 

Nhưng đó mới chỉ là bắt đầu. Sự ám ảnh và không dừng lại của Guardiola khiến không ai có thể khiến Barça đi xuống. Mùa giải 2009/2010, Barça bảo vệ được chức vô địch với 99 điểm - nhiều hơn ba điểm so với Real Madrid của Pellegrini. Trong cuộc đối đầu tại Bernabéu, Xavi kiến tạo cả hai bàn thắng trong thắng lợi 2-0.
 

Mùa hè năm đó, Tây Ban Nha vô địch World Cup lần đầu tiên trong lịch sử khi Vicente del Bosque triển khai lại từ các ý tưởng của Guardiola and Cruyff. Họ thậm chí chơi chậm rãi và dựa vào kiểm soát bóng hơn dưới thời Aragonés; nếu không ai có thể lấy bóng thì không ai có thể ghi bàn. Ở vòng knock-out, La Roja đánh bại Bồ Đào Nha (1-0), Paraguay (1-0) Đức (1-0) và ở trận chung kết là Hà Lan (1-0).

Phát biểu trên UEFA.com, Xavi cho biết: “Hiện tại tất cả mọi người trên thế giới đều muốn chơi bóng một chạm. Đó là điều khác biệt mà chiến thắng đã tạo ra. Nếu chúng tôi thất bại trước Italia ở Euro 2008, mọi thứ hiện tại sẽ khác. Mọi người sẽ nói rằng bạn không thể chiến thắng nếu chơi thứ bóng đá bật nhả nhanh, bạn cần phải giàu thể lực hơn. Tôi nghĩ Luis là người tạo ra bước ngoặt. Ông ấy đặt một canh bạc lên những chàng trai nhỏ bé… Nếu chúng tôi không vô địch Euro, chúng tôi sẽ không vô địch World Cup”.
 

Đến bây giờ, hình ảnh về một Xavi thể hiện phong cách chế ngự toàn bộ trận đấu của Tây Ban Nha đã được thể hiện rất tuyệt vời. Nhiều người kể từ đó đã gọi anh là cầu thủ Tây Ban Nha quan trọng nhất trong lịch sử. 

“Cậu ấy giúp chúng tôi xây dựng hoặc tìm ra những gương mặt mới cho các cấp độ của đội tuyển quốc gia”. Julen Lopetegui, hiện là huấn luyện viên đội tuyển Tây Ban Nha, trả lời the Guardian trong một bài phỏng vấn. “Cậu ấy phá bỏ những định kiến cho rằng thể lực quan trọng hơn tất cả, cho mọi người thấy khả năng của những cầu thủ nhỏ con kỹ thuật, chứng minh rằng bạn có thể tấn công và phòng ngự. Có rất nhiều cầu thủ đã giành được những thành tựu nhưng ít ai có thể xô đổ những khái niệm, ý tưởng, thay đổi cách chúng ta nghĩ. Và Xavi đã làm được”.

Thế nhưng vấn đề danh hiệu cá nhân của Xavi lại gây nhiều tranh cãi. Từ năm 2009 đến 2011, anh đều xếp thứ ba trong cuộc đua Quả bóng vàng sau Messi và Cristiano Ronaldo . Thậm chí sau chức vô địch World Cup cùng Tây Ban Nha, anh cũng vẫn phải xếp sau Messi và Iniesta. Tháng 1/2009, khi tên anh được nằm trong danh sách Cầu thủ xuất sắc nhất năm của FIFA, the Daily Mail đã vẽ một bức tranh minh họa anh, Messi, Cristiano, Torres và Kaká, bên trên là một dòng tiêu đề nổi tiếng: ‘Các cầu thủ xuất sắc nhất thế giới (và Xavi)’.
 

Thế nhưng những điều đó không thể ảnh hưởng tới Xavi. Thành tích chuyền bóng chính xác được xem như có ít tác động trực tiếp lên kết quả hơn là bàn thắng hay những pha kiến tạo. Điểm cốt lõi của vấn đề này đã từng là một tranh luận trên Sky Sports giữa Gary Neville và Jamie Carragher khi một khán giả đặt câu hỏi về việc xếp hạng giữa Frank Lampard, Paul Scholes và Steven Gerrard. Carragher xếp Gerrard đầu tiên, Lampard thứ hai và Scholes thứ ba. Anh cho rằng Gerrard và Lampard có thể tự mình quyết định các trận đấu, đặc biệt là ở những trận cầu lớn hay trận chung kết. Neville phủ nhận điều này. Anh xếp Scholes là cầu thủ xuất sắc nhất anh từng thi đấu cùng, anh cho rằng Scholes có thể kiểm soát nhịp độ trận đấu tốt hơn Gerrard hay Lampard. Điều này tạo cho Manchester United sự chủ động vì bản thân nó đã là một yếu tố có giá trị. Hàm ý của điều này là giá trị của Scholes phải được đánh giá theo một quy chuẩn khác.
 

Điều đó cũng đúng với Xavi. Nếu anh giúp một đội bóng kiểm soát bóng hơn 50% thì đó có phải là giá trị hay không? Nó làm giảm nguy cơ phải nhận bàn thua. Nó cho phép một bên được thoải mái khi có bóng. Nó tạo ra ưu thế về mặt tâm lý của việc kiểm soát trận đấu. Nó làm tăng số cơ hội cho các cầu thủ tấn công. Với Neville, kết luận là đóng góp gián tiếp của Scholes sẽ giúp các cầu thủ khác ghi bàn giành chiến thắng. 

Điều này đã trở thành một “bản chất” của Xavi. Những con số thống kê không bao giờ có thể chứng minh được những đóng góp của anh; chúng ta chỉ có thể cảm nhận tầm ảnh hưởng anh tạo ra ngoài việc thấy những thành công cấp câu lạc bộ hay đội tuyển quốc gia, bộ sưu tập danh hiệu.
 

Chúng ta cũng có thể sử dụng ngôn ngữ và phép suy luận. Joseba Etxeberria từng nói với the Guardian rằng “nếu chúng ta phân tích bóng đá là một môn thể thao tập thể thì cậu ấy là cầu thủ tạo ảnh hưởng nhất mà tôi từng chứng kiến. Những người khác có thể dịch chuyển đội bóng của mình nhưng tôi mới chỉ thấy một người là cậu ấy dịch chuyển cả 20 cầu thủ trên sân theo ý mình muốn bằng nhịp điệu của mình”. 
 

Nhiều người sử dụng phép ẩn dụng để gọi anh là “nhạc trưởng”. Thiago Alcântara từng ví von “cách anh ấy thi đấu như cung cấp oxy cho một đội bóng”. Nếu sự kiểm soát bóng là huyết mạch của Barça và Tây Ban Nha thì Xavi là mô cơ để điều phối máu đến các bộ phận khác nhau. Mọi thứ đều phải thông qua anh. Âm thanh trong những đường chuyền một chạm của anh giống như những mạch đập. Không bao giờ quá nhanh hay quá chậm, không bao giờ dừng lại. Tài năng của Messi sẽ bị lãng phí nếu không có bóng. Thậm chí đôi tay của những nhà soạn nhạc tài năng nhất cũng không thể trình diễn nếu thiếu máu. 

6. Tháng 11/2010, Barca đả bại Real Madrid với tỉ số 5-0 tại Camp Nou trên con đường đến chức vô địch quốc gia. Nhiều chuyên gia cho rằng đó là một trong những màn trình diễn tốt nhất của đội bóng. Xavi - cầu thủ đã ghi một bàn trong chiến thắng đó - cho biết: “Cảm giác được trên cơ thật không thể tin được. Và đó lại là trước Real Madrid! Họ không thể chạm vào bóng. Một trận đấu tuyệt vời!”
 

Mùa giải tiếp theo, Barca thắng Manchester United 3-1 ở trận chung kết Champions League trên sân Wembley. Đó có lẽ là đỉnh cao của bất kì đội bóng châu Âu nào. Hiếm khi nào có một đội bóng vượt trội lên hẳn trong chận chung kết cúp châu Âu như thế. Nhiều yếu tố đã ủng hộ Barça đồng thời một vài cầu thủ đang ở giai đoạn hay nhất: Dani Alves ở đỉnh cao sự nghiệp, Puyol không quá già, Piqué không còn quá trẻ; Busquets chưa bao giờ thi đấu tốt hơn thế; Iniesta gần như không thể ngăn cản. Xavi là cầu thủ nhiều tuổi nhất (31) và tầm ảnh hưởng của anh là lớn chưa từng có. Messi 23 tuổi và nhanh như một tia chớp. Guardiola dần trưởng thành trong nghiệp huấn luyện. Họ chia sẻ cùng nhau bản sắc Catalan, một thứ niềm tin không thể lay chuyển trong cách thi đấu và sự thấu hiểu giữa các cá nhân qua nhiều năm ở La Masia. Xavi sau này chia sẻ với El País như sau: “Tất cả các ngôi sao được hợp lại trong những năm tháng đó nhờ Pep”.
 

Mùa giải 2012/2013, Xavi ghi được 10 bàn thắng tại La Liga - thành tích tốt nhất của anh - tuy nhiên đội bóng lại để tuột chức vô địch vào thay Madrid và bị Chelsea loại khỏi cúp châu Âu. Trong mùa hè ấy, Tây Ban Nha đã bảo vệ thành công ngôi vương Euro. Họ đánh bại Italia 4-0 trong trận chung kết, một trận đấu mà Del Bosque đã sử dụng số chín ảo kết hợp với một loạt những cầu thủ sáng tạo hàng đầu: Xavi, Iniesta, Fàbregas, Xabi Alonso, Busquets và Silva. Xavi kiến tạo hai bàn, trở thành cầu thủ đầu tiên kiến tạo trong các trận chung kết Euro khác nhau và Tây Ban Nha là đội tuyển đầu tiên vô địch liên tiếp cả ba danh hiệu cấp quốc gia.
 

Trở về bán đảo Iberia, Barça gặp phải một khởi đầu khó khăn. Cuối mùa giải họ vẫn bảo vệ được chức vô địch La Liga, tuy nhiên vấn đề sức khỏe của Tito Vilanova (và cuối cùng ông đã qua đời vì bệnh tật) đã ảnh hưởng rất lớn đến đội bóng. Mùa giải sau, dưới sự dẫn dắt của Gerardo Martino không giành được danh hiệu nào. Mọi thứ cũng không khá hơn với Xavi ở World Cup 2014 khi La Roja bị loại từ vòng bảng. Sau đó anh tuyên bố giã từ sự nghiệp quốc tế. Ngày anh giã từ màu áo đỏ, huấn luyện viên Del Bosque tuyên bố: “Cậu ấy quan trọng với chúng tôi còn hơn cả huấn luyện viên”.
 

7. Xavi gần như đã rời Barca mùa hè năm ấy nhưng sự xuất hiện của Luis Suárez đã níu chân anh ở lại. “Tôi nói với các đồng đội của mình: ‘Tôi sẽ ở lại thêm một mùa nữa vì tôi thấy những sự hứa hẹn” - Xavi trả lời El País. Đội bóng dần ổn định vào đầu tháng Một, bộ ba Suárez, Messi và Neymar bắt đầu tạo ra một thứ bóng đá mê hoặc nhất kể từ thời Guardiola. Kết thúc mùa giải họ giành được cú ăn ba. Mặc dù mất vị trí vào tay Ivan Rakitić, thế nhưng Xavi cũng có 31 lần ra sân tại La Liga trong đó bao gồm chín trận đá chính. Không hề có một vấn đề gì với Luis Enrique. Tiền vệ sinh năm 1980 cho biết: “Nhiều người nghĩ rằng tôi khó chịu vì không được thi đấu nhiều, nhưng thực ra hoàn toàn ngược lại. Tôi nợ ông ấy, ông ấy là một trong những người đã thuyết phục tôi ở lại. Đó là những sự giúp đỡ mà tôi đã thực hiện…”

Một vài tuần trước trận chung kết Champions League với Juventus, Xavi thông báo anh sẽ rời câu lạc bộ vào mùa hè. Trong trận đấu cuối cùng của anh tại La Liga - trận hòa 2-2 trước Deportivo La Coruña trên sân Camp Nou - các cổ động viên đã giương một tấm biểu ngữ lớn vinh danh anh kèm theo một bức tranh. Vào một buổi chiều tràn đầy cảm xúc, anh đã cố gạt đi những giọt nước mắt trước các cổ động viên cuồng nhiệt. Những bông hoa giấy đã bay lên không trung khi anh bắt tay các khách mời danh dự lần cuối, vẫy tay và gửi những nụ hôn gió về khía các khán đài. “Tôi đã nói chuyện với Puyi một vài ngày trước, anh ấy thậm chí không thể thi đấu hay ăn mừng khi ra đi. Và hãy nhìn xem, tôi đã chào tạm biệt Camp Nou. Thật không thể tin nổi. Tất cả mảnh ghép đã được đặt vào đúng chỗ. Đó là một sự bê bối. Tôi chưa bao giờ tưởng tượng rằng mình sẽ kết thúc quãng thời gian của mình tại đây”.

Mùa giải cuối cùng ở Barça đã biết Xavi trở thành cầu thủ thành công nhất trong lịch sử bóng đá Tây Ban Nha. Ở tuổi 35, anh có tám chức vô địch La Liga, ba Cúp nhà vua, sáu siêu cúp Tây Ban Nha, bốn Champions League, hai siêu cúp châu Âu, hai cúp vô địch thế giới các câu lạc bộ, một chức vô địch World Cup và hai chiếc cúp bạc Euro. Tuy nhiên, danh hiệu không phải là những gì anh sẽ được nhớ tới nhất. Guardiola dành những lời tri ân cho người đồng đội/học trò của mình: “Không có một ngày nào mà tôi không thấy cậu ấy tận hưởng niềm vui với bóng đá. Cậu ấy là cầu thủ nghiệp dư nhất mà tôi biết và cũng là người chuyên nghiệp nhất. Tình yêu của cậu ấy dành cho bóng đá… Tập luyện lúc 11 giờ trưa và 10h40 cậu ấy mới rời khỏi đó, đá bóng ra xung quanh”.
 

Sẽ không thể có một Xavi thứ hai. Trong khoảng thời gian ở Al-Sadd, anh luôn bị sự biết ơn và nỗi nhớ nhà choán lấy tâm trí. Anh nhớ những người bạn, niềm vui khi được chơi thứ bóng đá mình đã yêu thích từ nhỏ. Khi El País muốn anh định nghĩa thế nào là bóng đá, Xavi trả lời: “Bóng đá là một quả bóng và những người bạn. Và đi thôi! Một trận đấu, một bản nhạc ngắn, chuyền bóng trên bãi biển hay ở vườn nhà với niềm vui tiếng cười. Đó là bóng đá. Những đứa trẻ chuyền bóng trên sân trường. Đó là bóng đá”.

 
Biên dịch và hiệu chỉnh từ bài viết gốc The Romantic trên Twenty-Minute Reads. 

CG (TTVN)