Liệu đi tìm một Sergio Busquets mới có là điều bất khả thi?

Một câu nói được cho là của Vicente Del Bosque, nhưng thật ra thì chủ nhân của nó chỉ là vợ của một blogger có bút danh là Señor Mono, tuy nhiên nó có thể tóm tắt một cách hoàn hảo về tiền vệ đại tài này: “Nhìn vào trận đấu, bạn không thấy Busquets. Nhưng khi nhìn vào Busquets, bạn sẽ thấy toàn bộ trận đấu.”

Pep Guardiola từng nói rằng ông muốn trở thành Sergio Busquets: “Nếu tôi có thể quay về quá khứ và được quyền chọn chơi bóng với trình độ của bất kỳ cầu thủ nào, thì đó sẽ là Sergio Busquets.”

Lionel Messi thì xem Busquets như một chiếc “phao cứu sinh”: “Khi nào khó khăn xảy đến, cậu ấy sẽ xuất hiện.”

Johan Cruyff thì nhận định Busquets như thể một cỗ máy được lập trình hoàn hảo về những gì cần làm: “Sergio Busquets là mẫu cầu thủ mà bạn sẽ không cần phải giải thích với cậu ấy bất kỳ điều gì cả. Bạn chỉ cần đặt chàng trai này vào vị trí của cậu ấy, và cậu ấy sẽ tỏa sáng.”  

Có một câu nói được cho là của Vicente Del Bosque, nhưng thật ra thì chủ nhân của nó chỉ là vợ của một blogger có bút danh là Señor Mono, tuy nhiên nó có thể tóm tắt một cách hoàn hảo về tiền vệ đại tài này: “Nhìn vào trận đấu, bạn không thấy Busquets. Nhưng khi nhìn vào Busquets, bạn sẽ thấy toàn bộ trận đấu.”

Còn đối với Xavi Hernandez, cựu đồng đội và HLV trưởng của anh: “Sergio Busquets là cầu thủ thông minh nhất mà tôi từng thấy hoặc chơi bóng cùng: Cậu ấy là một thiên tài.” Sau đó Xavi cũng bảo rằng: “Chúng tôi nhất định phải mang về một pivot (tiền vệ trụ) vào mùa hè này. Đó là ưu tiên hàng đầu trong công tác chuyển nhượng sau sự ra đi của Busquets.”

Với việc Busquets đã nói lời chia tay với Barca sau khi dành toàn bộ những năm tháng đỉnh cao của sự nghiệp để cống hiến cho CLB xứ Catalonia, giờ đây nhiệm vụ hàng đầu của họ sẽ “chỉ đơn giản” là tìm về một cái tên thay thế có năng lực tương đương với cầu thủ mà vị HLV xuất sắc nhất thế giới ao ước được trở thành và chiếm trọn niềm tin của cầu thủ xuất sắc nhất lịch sử. Một cầu thủ mà Cruyff, bộ óc có tầm ảnh hưởng lớn nhất đến bóng đá hiện đại, ca ngợi là hội tụ mọi tinh túy của môn thể thao vua, một cầu thủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với khả năng vận hành của các đội bóng mà anh khoác áo, đến mức các HLV và đồng đội gần như không thể mô tả về anh như một người trần mắt thịt. 

Liệu trên đời có một cầu thủ thứ hai như vậy tồn tại hay không? 

GIẢI MÃ SERGIO BUSQUETS 

Có hẳn một chương trong cuốn sách “Net Gains: Inside the Beautiful Game's Analytics Revolution” của ký giả/chuyên gia phân tích dữ liệu Ryan O’Hanlon được dành ra để nói về những bí ẩn xoay quanh Busquets. Điều gì đã khiến các đồng đội của tiền vệ này tôn kính anh gần như một vị thần? Điều gì đã khiến các HLV trưởng của Busi cực kỳ tôn thờ anh? Điều gì đã biến anh thành một phép thử để dành cho tầm hiểu biết về bóng đá của mọi người?

Đặc biệt, điều thú vị nhất ở Busquets là chúng ta sẽ không thể định lượng toàn diện và chính xác được tầm ảnh hưởng của anh trên sân đấu thông qua những con số thống kê. Chuyện này nghe thì có vẻ như cho thấy rằng tầm ảnh hưởng của Busquets không quá lớn như mọi người thường ca ngợi, nhưng tôi không nghĩ rằng việc đếm và tổng hợp các hành động mà tiền vệ đại tài này thực hiện với quả bóng sẽ giúp bạn hiểu hết được cách anh tác động lên các trận đấu. 

Theo tôi, Busquets đã thay đổi khía cạnh hình học của môn thể thao này theo một cách mà không cầu thủ nào khác từng làm được. Đối với những người khác, bóng đá chủ yếu là cuộc chơi của hai hướng chuyển động lên và xuống, vì sự hiện diện của hai khung thành ở hai đầu sân. Còn đối với Busquets, sân đấu luôn chuyển động 360 độ. Nó là một chiếc đĩa đang xoay, anh là trung tâm và tất cả những người khác đều là các vệ tinh quay vòng quanh anh – “hệ mặt trời” ấy chuyển động càng nhanh, bạn càng khó nắm bắt được những gì đã diễn ra. 

Để có thể thực sự định lượng được Busquets, bạn phải có các camera tốc độ cao được lắp khắp sân vận động để chụp lại hàng trăm hoặc hàng ngàn bức ảnh mỗi giây. Và trong một trận đấu LaLiga vào năm 2017, Luke Bornn và Javier Fernandez đã làm điều này.

Bornn là nhà sáng lập của công ty phân tích Zelus Analytics, và hiện đang có cổ phần tại Toulouse FC và AC Milan. Fernandez thì từng làm việc cho Barcelona và hiện cũng đang đầu quân cho Zelus. Trong một bài nghiên cứu của mình, có tiêu đề là “Wide Open Spaces: A statistical technique for measuring space creation in professional soccer” (Những không gian rộng mở: Một kỹ thuật thống kê để đo lường khả năng tạo khoảng trống trong bóng đá chuyên nghiệp), họ đã có thể đo lường cách các cầu thủ Barcelona tạo ra và chiếm lĩnh các khoảng trống trong xuyên suốt một trận đấu với Villareal. 

Trong khi khám phá đầu tiên của họ là Lionel Messi đi bộ giỏi hơn tất cả mọi người – anh sẽ chậm lại một khi đã chiếm lĩnh những khoảng không gian có “giá trị cao” – thì họ cũng đã phát hiện ra, hoặc tái khẳng định, những điều sau: “Busquets đã thể hiện khả năng hợp tác đáng kinh ngạc với các đồng đội bằng cách tạo ra khoảng trống ở hầu hết mọi nơi trên sân đấu.” Trong khi các cầu thủ khác trong đội đều có khu vực hoạt động hoặc những đối tác cụ thể trên sân đấu, thì Busquets lại tiếp nhận khoảng trống ở hầu hết mọi nơi và tạo ra chúng cho hầu hết các đồng đội của anh. “Theo dõi Busquets, và bạn sẽ thấy toàn bộ trận đấu.”

Tuy nhiên, không phải tất cả mọi thứ Busquets làm đều là những đóng góp chẳng thể định lượng bằng các số liệu thống kê đơn giản. Hãy lấy mùa giải 2015-16 làm ví dụ. Barcelona đã vô địch La Liga mùa thứ hai liên tiếp, còn Busquets thì trải qua mùa giải có thời lượng thi đấu nhiều nhất trong sự nghiệp của anh tính đến thời điểm ấy (2.899 phút). Vào đầu mùa giải đó, tiền vệ người Tây Ban Nha 27 tuổi; đây chính là khoảng thời gian đỉnh cao sự nghiệp của anh.

Nhìn chung, Busquets là một cầu thủ thường xuyên thu hồi bóng, luôn nhận được bóng và không bao giờ để mất bóng, đồng thời cũng luôn nhận thức được thời điểm hợp lý để đẩy quả bóng lên phía trên sân đấu. Trong mùa giải 2015-16 có 30 tiền vệ trên khắp châu Âu đã chơi ít nhất 2.000 phút và có tỷ lệ mất bóng dưới 15%. Dưới đây là biểu đồ so sánh họ với nhau thông qua số lần tắc bóng + cắt bóng (trên mỗi 1000 lần chạm bóng của các đối thủ) (trục tung) và các đường chuyền vào khu vực 1/3 cuối sân đối thủ (mỗi 90 phút) (trục hoành):

Theo biểu đồ trên, Grzegorz Krychowiak của Sevilla là cầu thủ thể hiện khả năng thu hồi bóng ấn tượng nhất, nhưng anh hiếm khi chuyền nó lên phía trước. Jorginho của Napoli là người đứng đầu về thống kê phát triển bóng vào khu vực 1/3 cuối sân đối thủ, nhưng chỉ đứng dưới mức trung bình về khả năng thu hồi bóng. Vừa có khả năng thu hồi bóng tuyệt vời, vừa giỏi phát triển bóng chỉ có Busquets và Aturo Vidal, nhưng Vidal cũng là người phạm lỗi nhiều nhất trong số 30 tiền vệ trong biểu đồ (2,68), còn Busquets chỉ phạm lỗi trung bình 0,93 lần mỗi 90 phút. 

Thông tin trên cũng góp phần làm cho tiền vệ đại tài này trở thành một “của hiếm” trong thế giới bóng đá. Thông thường, giữa tần suất thu hồi bóng và tần suất phạm lỗi của các cầu thủ sẽ có liên hệ khá chặt chẽ với nhau –nhưng Sergio Busquets là trường hợp ngoại lệ. 

Kết luận: Busquets đã kết hợp số lượng và chất lượng trong những đóng góp không bóng và có bóng của anh tốt hơn bất kỳ tiền vệ hiện đại nào.

AI XỨNG ĐÁNG ĐƯỢC GỌI LÀ SERGIO BUSQUETS MỚI? 

Nếu bạn hỏi chính Busquets, thì câu trả lời mà anh đưa ra sẽ là một chàng trai đang chơi cho một vị HLV trưởng cũ của anh: Rodri của Manchester City. Và theo công ty phân tích Statsbomb, Rodri chính là cầu thủ U-26 giống với Busquets nhất tại châu Âu trong mùa giải vừa qua: 

Chú thích (theo chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ “Passing%”): 1. Tỷ lệ chuyền bóng chính xác mỗi 90 phút. 2. Tần suất tịnh tiến bóng mỗi 90 phút. 3. Kiến tạo kỳ vọng mỗi 90 phút. 4. Giá trị bàn thắng kỳ vọng trung bình của những lần tham gia triển khai bóng. 5. Tần suất rê dắt bóng thành công mỗi 90 phút. 6. Tần suất bị phạm lỗi mỗi 90 phút. 7. Tần suất làm mất bóng mỗi 90 phút. 8. Tần suất giúp đội thu hồi được bóng trong vòng 5 giây sau khi tham gia pressing mỗi 90 phút. 9. Tần suất pressing (được điều chỉnh theo thời lượng kiểm soát bóng của đối thủ). 10. Tần suất tắc bóng (được điều chỉnh theo thời lượng kiểm soát bóng của đối thủ). 11. Tần suất cắt bóng (được điều chỉnh theo thời lượng kiểm soát bóng của đối thủ).

Và một phân tích tương tự của công ty tư vấn Twenty First Group cũng cho ra kết quả tương tự: Độ tương đồng của hai tiền vệ người Tây Ban Nha này lên đến 98%. 

Dĩ nhiên, phong cách thi đấu và hệ thống chiến thuật của các đội bóng đóng một vai trò rất quan trọng trong câu chuyện này. Có gì đáng ngạc nhiên khi một cầu thủ đá cùng vị trí với Busquets, được dẫn dắt bởi cùng vị HLV trưởng đã trao cho Busquets màn ra mắt thế giới bóng đá chuyên nghiệp, tạo ra những con số thống kê giống với cựu tiền vệ của Barcelona? Bên cạnh đó, mặc dù mô hình của Twenty First Group đã xác định Declan Rice cũng là một cầu thủ rất giống Busquets, nhưng bạn chắc hẳn đã thấy Rice chơi bóng như thế nào rồi, phải chứ? Họ là hai cầu thủ hoàn toàn khác nhau. Rice có lối đá thiên về hướng tận dụng thể chất tuyệt vời và giống với một chân kéo bóng hơn là một chuyên gia giải quyết vấn đề trong các khoảng không gian nhỏ hẹp.

Theo phân tích của công ty SkillCorner về khuynh hướng chuyền bóng của Busquets và Rice ở mùa giải vừa qua dựa trên những dữ liệu mà họ thu thập được, thì Rice có khuynh hướng thực hiện những đường chuyền đơn giản và an toàn, chủ yếu là ra cánh, còn Busquets phải thường xuyên thực hiện những đường chuyền có độ khó cao, mang ý đồ thâm nhập, phá vỡ hệ thống phòng ngự của các đối thủ.

Còn một vấn đề khác: Chúng ta đang so sánh những cầu thủ này với Sergio Busquets của mùa giải vừa qua. Chắc chắn bạn chẳng hề muốn ký hợp đồng với một Sergio Busquets mang theo hàng loạt hạn chế về thể chất ở tuổi 34; bạn muốn chàng trai trẻ khỏe, sung mãn ở mùa giải 2015-16.  Biểu đồ dưới đây tương tự như biểu đồ đầu tiên của bài phân tích, nhưng với các thống kê lấy từ mùa giải vừa qua:

Tầm ảnh hưởng của Busquets và Guardiola lên bóng đá hiện đại được thể hiện rõ qua việc có thêm bao nhiêu cái tên xuất hiện ở góc phần tư phía trên của bên phải biểu đồ. Đặc biệt, Busquets vẫn hiện diện tại đó.

Hai cầu thủ của Arsenal là Thomas Partey và Jorginho, không ai trong số họ nên trở thành sự lựa chọn dành cho Barca vì nhiều lý do. Cầu thủ của PSG là Marco Verratti, một người có lối đá rất phù hợp với bản sắc của Barcelona – và từng là mục tiêu của họ trong quá khứ - nhưng anh cũng đã bước sang tuổi tam tuần và chỉ kém Busquets 4 tuổi. Cầu thủ của Lyon là Thiago Mendes, người lớn hơn Verratti 1tuổi. Chỉ có 2 cầu thủ đang ở độ tuổi đỉnh cao sự nghiệp trong nhóm này là Rodri và người đồng đội của Busquets là Frenkie De Jong, một chàng trai đã cho thấy mình không thể đảm nhận vai trò tiền vệ chơi thấp nhất của Barcelona.

Thay vì tìm về một cầu thủ đảm nhận vai trò thay thế Sergio Busquets, thì câu trả lời tối ưu dành cho Barca có lẽ là họ nên tìm về hai cầu thủ phục vụ cho nhiệm vụ này. Trong biểu đồ trên, người đứng đầu về thống kê phát triển bóng vào khu vực 1/3 cuối sân đối thủ là Toni Kross của Real Madrid, còn người đứng đầu về thống kê thu hồi bóng là Aurelien Tchouameni – đồng đội của ngôi sao người Đức. Có thể thấy, thay vì giao cho một cầu thủ đảm nhận hết cả 2 nhiệm vụ trên giống như Barcelona đã làm với Busquets, thì Madrid đã phân chia chúng cho nhiều cầu thủ. 

Đây có thể là một bài học đáng lưu tâm dành cho Barca trong công cuộc tái thiết tuyến giữa vào mùa hè này. Nếu bạn cố thay thế trực tiếp Busquets bằng một cầu thủ tương đồng, chắc chắn người mà bạn đưa về sẽ chỉ là một sự “hạ level” đối với vị trí từng thuộc về tiền vệ đại tài người Tây Ban Nha mà thôi. Bởi vì không ai có thể đảm nhận “vai trò Sergio Busquets” tốt bằng chính Sergio Busquets cả. 

Theo Ryan O’Hanlon, ESPN.