Shevchenko, Ukraine và hành trình rộng lớn hơn cả Euro 2020

Xác suất thực sự nhỏ bé, với tỷ lệ có lẽ lên đến cả trăm ăn một. Ngoài Zinedine Zidane hay Pep Guardiola hiếm hoi có được, thế giới bóng đá đã phải chứng kiến vô số thất bại trên băng ghế huấn luyện của các cựu danh thủ huyền thoại – Alan Shearer, Andrea Pirlo, Gary Neville, Roy Keane, Thierry Henry, Lothar Matthaus, Hristo Stoichkov, Ruud Gullit, Diego Maradona…

 

Song tất nhiên, với tình yêu bất diệt dành cho bóng đá cũng như khát khao tiếp tục cống hiến cho tổ quốc trên cương vị khác (bên cạnh những hoạt động tích cực của một chính trị gia), Andriy Shevchenko, cây săn bàn xuất sắc số một cũng như cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử bóng đá Ukraine, sẵn sàng chấp nhận mọi rủi ro rình rập để dấn thân vào sự nghiệp cầm quân thăng trầm.

 

Không lâu sau khi treo giày giải nghệ, thời điểm hậu Euro 2012 – giải đấu mà quê hương Ukraine là nước đồng chủ nhà đăng cai, Shevchenko đã sớm nhận được đề nghị dẫn dắt đội tuyển quốc gia. Tuy nhiên không vội vàng mạo hiểm với vốn liếng kinh nghiệm ít ỏi, Sheva ban đầu đã từ chối lời mời gọi của liên đoàn bóng đá nước nhà. Thay vào đây, anh chỉ xin trước một chân trợ lý cho HLV trưởng Mykhaylo Fomenko ở kỳ Euro 2016.

 

Nhưng Ukraine của Sheva đã phải trải qua hơn một tuần ngắn ngủi nhưng vô cùng đáng quên trên đất Pháp. Có thể gọi là một thảm họa cho đại diện Đông Âu, khi họ sớm bị loại ngay từ vòng bảng với không điểm số và thậm chí không bàn thắng, xếp hạng bét về thành tích trong số 24 cái tên tham dự. Fomenko lập tức bị sa thải và Shevchenko được đôn lên vị trí ghế nóng trong nỗi hoài nghi lớn về năng lực và bản lĩnh để có thể tái thiết đội tuyển quốc gia. Một sự bổ nhiệm bất đắc dĩ, khi Sheva thậm chí còn không có đủ thời gian chuẩn bị chu đáo cho chiến dịch vòng loại World Cup 2018.

 

Dẫu sao, Shevchenko vẫn ít nhiều được giới mộ điệu ủng hộ và trao cơ hội, phần nào cũng nhờ vào vị thế tiếng tăm của mình trước mắt. Đại diện của Dynamo Kiev, CLB lớn và giàu truyền thống nhất Ukraine cũng như đội bóng khởi nghiệp của Sheva, có lời chia sẻ khích lệ tinh thần gửi tới cố nhân: “Anh ấy đang rất mạo hiểm với hình ảnh vốn có của mình có thể bị sứt mẻ đáng kể, nhưng chúng tôi tin sự yêu mến và tôn sùng dành cho anh ấy sẽ không chỉ bởi vì tài năng trên sân cỏ. Tất cả những ai thân cận từng làm việc chung với anh ấy đều hiểu anh ấy cũng có tư duy không tồi về chiến thuật và nhân sự. Anh ấy luôn nhận được sự tôn trọng và thừa nhận từ các HLV và cầu thủ, những người đồng đội cũ.”

 

Và điều Shevchenko thực sự còn cần hơn về lâu về dài sau này, có lẽ chính là sự tin tưởng và kiên nhẫn. Ukraine của anh không thể đoạt vé tham dự World Cup 2018 khi chỉ xếp thứ ba bảng đấu sau Croatia và Iceland ở vòng loại, nhưng đó là thất bại hoàn toàn có thể châm chước được. Để rồi, mọi thứ đã bắt đầu đi đúng quỹ đạo và trở nên khởi sắc trông thấy từ giải UEFA Nations League năm 2018.

 

“Một thành công lớn mang tính chất nền tảng cho Shevchenko”, phát biểu của Andrew Todos, chuyên gia bóng đá người Ukraine gốc Anh làm việc cho CLB Zorya Luhansk. “Anh ấy đã thể hiện rõ nét triết lý bóng đá cũng như năng lực và phong cách huấn luyện của mình, thổi một luồng sinh khí mát mẻ vào một đội ngũ rệu rã. Sẵn sàng loại bỏ những công thần già cỗi và tin tưởng trao cơ hội cho thế hệ tài năng trẻ - Oleksandr Zinchenko của Manchester City, Ruslan Malinovskyi của Atalanta, Roman Yaremchuk của Gent…, Sheva đã xây dựng một bộ khung hạt nhân vững mạnh và phát triển thành một tập thể gắn kết ăn ý, thực sự chơi bóng”.

 

Một Ukraine diện mạo mới mẻ đã đứng đầu bảng đấu UEFA Nations League của mình với những chiến thắng ấn tượng trước CH Czech và Slovakia. Tiếp nối sau đó, thầy trò Shevchenko đã trải qua vòng loại Euro 2020 thành công vang dội. Trong một bảng đấu có Serbia hay đặc biệt đương kim vô địch Bồ Đào Nha, họ vẫn kết thúc chiến dịch với vị trí số một cùng thành tích bất bại.

 

“Ukraine hủy diệt Serbia với tỷ số 5-0, cũng như đại thắng 2-1 trước Bồ Đào Nha có thể được xếp vào hàng ngũ những màn trình diễn đáng nhớ nhất trong lịch sử chúng ta. Đó là một sự phóng khoáng tưng bừng, tràn đầy năng lượng nhưng cũng đủ thực dụng và bản lĩnh. Bất luận tấn công hay phòng ngự, Sheva và các học trò luôn biết mình phải làm gì. Phối hợp nhuần nhuyễn và đẹp mắt giữa từng mắt xích, lối chơi đó thực sự sắc sảo và tiệm cận đỉnh cao của bóng đá Ukraine”, Todos nức nở ngợi ca.

 

Có thể nói, tư tưởng và phong cách của Shevchenko chịu ảnh hưởng lớn từ người thầy cũ Valeriy Lobanovskyi, vị chiến lược gia quá cố có công phát hiện và giúp anh bứt phá tỏa sáng khi còn là một cầu thủ trẻ trong đội hình Dynamo Kiev nức tiếng Châu Âu những năm cuối thập niên 90. Không lâu sau khi Lobanovskyi qua đời vào năm 2002, Sheva đăng quang vô địch Champions League cùng AC Milan và đoạt luôn danh hiệu Quả Bóng Vàng, anh mang cả hai danh hiệu lặn lội trở về thủ đô Kiev để đặt dưới chân bức tượng của người thầy cũ. Một sự tri ân không thể ý nghĩa và tuyệt vời hơn.

 

Shevchenko trải lòng sau này: “Ông ấy là một người thầy vĩ đại, có thể nói là một người cha thứ hai đối với tôi. Tôi đơn giản ngưỡng mộ đến độ thần tượng, tôn sùng ông ấy. Tôi có thể lắng nghe ông ấy nói chuyện hàng giờ liền, thậm chí nuốt từng câu từng chữ một. Ông ấy có tầm ảnh hưởng rất lớn đến sự nghiệp và cả cuộc sống của tôi. Chúng tôi vẫn giữ liên lạc thân thiết thường xuyên kể cả sau khi tôi đã gia nhập AC Milan. Mỗi lần được triệu tập trở về phục vụ cho đội tuyển quốc gia, tôi luôn thấy ông ấy đã ngồi chờ đợi trước trong văn phòng, mỉm cười chào đón tôi như con trai của chính mình.”

 

Trong bối cảnh Euro 2020 bị hoãn lại một năm do đại dịch COVID-19, nhiều người lo ngại Ukraine sẽ gặp bất lợi không nhỏ khi đánh mất điểm rơi phong độ. Những màn giao hữu cọ sát trước thềm giải đấu càng củng cố cho luận điểm này, khi thầy trò Shevchenko thua đến 5/7 trận đấu, trong đó có hai thảm bại 0-4 trước Tây Ban Nha và 1-7 trước Pháp, kỷ lục thua nặng nề nhất trong lịch sử.

 

Tuy nhiên, Shevchenko vẫn đủ sự tự tin, khẳng định những bài test trước các đối thủ lớn này chính là cơ hội quý giá để Ukraine nhìn lại bản thân, kịp thời khắc phục các điểm yếu trước khi bước vào những cuộc chiến thực sự ở Hà Lan, Romania và xa hơn thế nữa trong mùa hè này. Qua đây, Sheva tiếp tục hoàn thiện tập thể của mình sao cho đa dạng và toàn diện hơn, với hơi hướm thực dụng đúc kết từ một người thầy cũ khác, Jose Mourinho.

 

Điều thú vị là Shevchenko và Mourinho vốn dĩ không hề ưa thích nhau, ít nhất trên phương diện chuyên môn công việc. Sheva là bản hợp đồng chuyển nhượng trái ý muốn của Mourinho vào mùa hè 2006, để rồi khiến cho cả hai đều phải trải qua quãng thời gian còn lại thất bại ở Chelsea. Thậm chí, HLV người Bồ Đào Nha còn không thèm gặp mặt để bắt tay và chào tạm biệt cậu học trò khi ra đi sau đó một năm.

 

Mặc dù vậy, Shevchenko vẫn thoải mái gạt bỏ quá khứ để từng khẳng định đã học hỏi được rất nhiều điều từ Mourinho, và nó được thể hiện không thể rõ nét hơn trên sân cỏ. Todos cho biết: “Trận thua 0-4 trước Tây Ban Nha cho thấy một Ukraine hoàn toàn lép vế và bị dồn ép đến nghẹt thở. Đó cũng là thời điểm đánh dấu sự kết thúc phong cách bóng đá lý tưởng của Shevchenko, hoặc ít nhất được cải biên thiên biến vạn hóa sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, diễn biến.

 

Anh ấy luôn muốn đội bóng của mình chiếm thế chủ động ngay từ những phút đầu tiên, chủ trương lên bóng từ khung thành và luân chuyển nhịp nhàng qua các tuyến, chờ đợi thời cơ tạo sự sáng tạo đột biến. Tuy nhiên, Ukraine đơn giản không thể chơi thứ bóng đá đó trước những đối thủ mạnh và đẳng cấp vượt trội. Sheva đã thừa nhận sai lầm của mình và nhóm họp với bộ sậu huấn luyện của mình để tìm cách sửa chữa. 

 

Và rồi, Ukraine sau đó đã phục thù Tây Ban Nha thành công bằng một chiến thắng tối thiểu, với một hình ảnh thực dụng và lỳ lợm hơn trông thấy. Đó là trận đấu mà chúng ta không còn cầm bóng quá nhiều và ồ ạt dâng lên cao với tốc độ nhanh chóng mặt, thay vào đó là chiến thuật lùi sâu kiên nhẫn, phòng ngự khu vực chắc chắn và chờ đợi vào những pha phản công. Đó dường như là cách duy nhất để chúng ta có thể ứng phó hiệu quả với các ông lớn”.

 

Trái ngọt tiếp tục đến và đền đáp cho sự dũng cảm thay đổi của Shevchenko. Một Ukraine mới chưa đầy nửa năm trước đó còn bị người Pháp hạ nhục đến 7-1, giờ đây đã kiên cường cầm hòa 1-1 nhà đương kim vô địch thế giới ngay trên sân khách trong khuôn khổ vòng loại World Cup 2022. 

 

“Shevchenko đã và đang kiến tạo nên một Ukraine chưa từng được chứng kiến trong lịch sử, định hình bản sắc nhất định vừa đẹp mắt lại vừa hiệu quả”, Todos khẳng định.

 

Song tất nhiên, Ukraine chưa thể hoàn hảo và Shevchenko còn nhiều việc cần phải làm, đơn cử như vấn đề dứt điểm và dấu hỏi về khả năng duy trì phong độ xuyên suốt 90 phút, kéo theo là điểm xuyết đôi ba trận đấu dưới mức kỳ vọng. Nhưng dẫu sao, Sheva đã và vẫn đang làm quá tốt nhiệm vụ của mình với những con người có trong tay. Tấm vé Euro 2020 và suất tứ kết tối thiểu ở vào thời điểm hiện tại chính là minh chứng cho tất cả.

 

Với một đội hình trẻ trung thứ tư giải đấu, nguồn nhân lực nòng cốt của Shevchenko vốn dĩ tương đối hạn chế, có lẽ chỉ gói gọi ở những Ruslan Malinovskyi – cầu thủ ba lần liên tiếp đoạt danh hiệu xuất sắc nhất tháng ở Serie A cuối mùa giải vừa rồi trong màu áo Atalanta, Denys Popov – trụ cột của đội U20 Ukraine đã lên ngôi vô địch thế giới cách đây hai năm, lão tướng kỳ cựu Andriy Yarmolenko hiện đang khoác áo West Ham và tất nhiên, ngôi sao sáng nhất cũng là nhạc trưởng hạt nhân - Oleksandr Zinchenko.

 

Bất luận, sức mạnh của Ukraine vẫn nằm ở yếu tố tập thể, và cả vị thuyền trưởng Shevchenko. Đội tuyển Đông Âu đã có lần đầu tiên trong lịch sử vượt qua vòng bảng Euro, và rồi xóa nhòa chỉ trích về màn trình diễn trước Áo với chiến thắng Thụy Điển oanh liệt ở vòng 1/8. Giờ đây, không có gì là không thể dù cho người khổng lồ Anh đang đợi chờ đầy rẫy thách thức, thậm chí thầy trò Sheva có quyền mơ về tấm vé chung kết khó tin.

 

Ukraine có thể làm nên một hành trình kỳ diệu ở lục địa già mùa hè này, còn cá nhân Shevchenko cũng từ đây ấp ủ một hành trình riêng cho mình, với phạm vi rộng lớn hơn về không gian và thời gian. Hành trình vươn mình vào hàng ngũ HLV hàng đầu của “linh dương Đông Âu”.