Jose Luis Mendilibar: Vị HLV trưởng "phản hiện đại" và yêu thích sự đơn giản

HLV trưởng của Sevilla, ông Jose Luis Mendilibar, mới chỉ có 6 lần góp mặt trong các trận đấu thuộc đấu trường UEFA sau hơn 5 thập kỷ làm việc trong thế giới bóng đá chuyên nghiệp.

Lần thứ 7 của ông sẽ là trận chung kết Europa League với AS Roma ở Budapest vào ngày 31 tháng 5, sau khi đoàn quân Sevilla của nhà cầm quân 62 tuổi này tiếp nối chiến thắng trước Manchester United ở vòng tứ kết bằng cách “hất cẳng” Juventus ở vòng bán kết với tổng tỷ số chung cuộc là 3-2. 

Những màn ăn mừng hùng tráng, khi toàn bộ sân vận động Estadio Sanchez Pizjuan rung chuyển và hô vang “Mendilibar, Mendilibar” khác xa với trải nghiệm đầu tiên của ông tại đấu trường châu Âu. Trận đấu đầu tiên của ông sau khi được bổ nhiệm vào chiếc ghế HLV trưởng của CLB thuở niên thiếu Athletic Bilbao vào tháng 7 năm 2005 là trận đấu lượt đi thuộc vòng hai Intertoto Cup với đội bóng Romania Cluj-Napoca, và họ đã để thua 1-0. Athletic đã tìm được bàn gỡ hòa trong trận đấu lượt về ở San Mames, nhưng cuối cùng vẫn bị loại vì thất bại 5-3 trong loạt sút luân lưu, và Mendilibar đã bị sa thải sau khi chỉ kiếm được 1 trận thắng trong 10 trận đầu tiên của ông ở La Liga. 

Sau đó, ông trở thành thuyền trưởng của các CLB Real Valladolid, Osasuna, Levante, Eibar và Alaves, nhà cầm quân người Tây Ban Nha chưa bao giờ giành được vé tham dự đấu trường châu lục hay thậm chí là lọt vào trận chung kết của một giải đấu cúp quốc nội cùng các đội bóng này, danh hiệu tập thể duy nhất của ông trên cương vị HLV trưởng là chức vô địch Segunda Division cùng Valladolid vào mùa giải 2006-07.

Trong tư cách một vị HLV đã cầm quân gần 1000 trận trong thế giới bóng đá chuyên nghiệp, Mendilibar rất được yêu thích và nể trọng tại bóng đá Tây Ban Nha, và tất cả mọi người đều biết phong cách bóng đá đặc trưng của ông. Các đội bóng của ông thi đấu với một hàng thủ 4 người, các tuyến chơi gần nhau, đẩy lên cao, pressing với cường độ quyết liệt, chuyền bóng dọc sân về phía trước, nói không với chuyền ngang hoặc chuyền về. Dù là tại Tây Ban Nha hay bất cứ đâu, thứ bóng đá đó đều sẽ không được xem là hiện đại hay thời thượng, nhưng Mendilibar không quan tâm tới chuyện đó. 

“Tôi là một HLV ‘phản hiện đại’, tôi không ôm khư khư một chiếc máy tính bảng trong tay hoặc dành cả ngày bên một chiếc máy tính,” Ông chia sẻ với Vicente Del Bosque trong một cuộc phỏng vấn do El Pais chủ trì vào năm 2020, khi ấy Mendilibar cũng nói rằng: “Trong bóng đá, điều tuyệt nhất là làm mọi việc theo một cách đơn giản nhất có thể. Còn điều khó nhất là khiến mọi thứ trở nên thật đơn giản.”

Chỉ mới 2 tháng trước, ông gần như đang sống trong tình trạng bán hưu trí ở quê nhà Zaldibar, xứ Basque. Ông đã tạm chia tay bóng đá sau khi bị Alaves sa thải vào tháng 4 năm 2022, vì chỉ giành được 1 chiến thắng trong 12 trận dẫn dắt đội bóng này. 

Nhưng Sevilla không có nhiều sự lựa chọn vào thời điểm họ tìm kiếm vị HLV trưởng thứ ba của mùa giải vào tháng 3. Jorge Sampaoli đã phải thu dọn hành lý rời khỏi CLB chủ sân Ramón Sánchez Pizjuán vì không thể giúp họ hồi phục sau giai đoạn khởi đầu mùa giải tệ hại dưới sự dẫn dắt của Julen Lopetegui, trong bối cảnh ấy, CLB này chỉ cách khu vực xuống hạng vỏn vẹn 2 điểm.

Mendilibar đã được chiêu mộ với một bản hợp đồng ngắn hạn có thời hạn 3 tháng, để tiếp quản một Sevilla vừa bị đối thủ tranh vé trụ hạng Getafe đánh bại – trong 4 trận gần nhất của họ vào thời điểm ấy, đây đã là trận thua thứ 3 và để thủng lưới tổng cộng 12 bàn.

Tình trạng khủng hoảng khi ấy của Sevilla còn đi kèm với cuộc chiến ồn ào và gay gắt trong nội bộ thượng tầng CLB, giữa liên minh được tạo ra bởi cựu chủ tịch Jose Del Nido và các nhà đầu tư Mỹ 777 Partners, với chủ tịch đương nhiệm Pepe Castro (người đang được hậu thuẫn bởi con trai của Del Nido).

Mendilibar đã không ngần ngại đảm nhận nhiệm vụ giải cứu đội chủ sân Sanchez Pizjuan. Tuy nhiên, đã có những nghi ngờ dấy lên cả trong và ngoài CLB về chuyện liệu thương hiệu bóng đá “đơn giản”, trực diện, nhịp độ cao của ông có phù hợp với một đội hình được xây dựng dựa trên phong cách bóng đá đề cao khả năng kiểm soát bóng và sự kiên nhẫn trong việc tổ chức tấn công của Lopetegui hay không. 

Europa League vốn không phải là ưu tiên hàng đầu – có thể nhận thấy điều này khi Mendilibar mạnh tay xoay vòng đội hình đá chính của ông trong trận đấu lượt đi tại Old Trafford ở vòng tứ kết Europa League, khi mục tiêu hàng đầu của Sevilla là thoát khỏi nguy cơ phải xuống hạng lần đầu tiên trong thế kỷ này. 

Nhưng nỗi sợ hãi đó đã nhanh chóng dịu đi với 7 điểm kiếm được sau 3 trận La Liga đầu tiên dưới thời Mendilibar. “Chúng tôi đã nhanh chóng tiếp thu các ý tưởng của HLV trưởng mới. Đây là một phong cách dễ thấm nhuần hơn dành cho Sevilla: Chúng tôi đã tấn công rất nhiều,” cầu thủ chạy cánh Lucas Ocampos chia sẻ sau chiến thắng 2-0 trước Cadiz.  

Các cầu thủ đã thừa nhận rằng họ cảm thấy rối não trước những chỉ đạo quá phức tạp của Sampaoli, đỉnh điểm là sự việc hậu vệ trái Marcus Acuna tỏ ra bực bội, vò nát và vứt đi mảnh giấy ghi chú chiến thuật mà vị HLV trưởng của mình gửi vào sân đấu trong trận thua Osasuna trên sân nhà. Trước đó, đội bóng này đã trải qua 3 mùa giải được dẫn dắt bởi một Lopetegui đầy khắt khe, thích kiểm soát chặt chẽ các cầu thủ của mình. 

Bên ngoài sân cỏ, các cầu thủ của Sevilla đã được trao cho nhiều sự tự do hơn. Thông lệ cùng nhau qua đêm tại một khách sạn trước một trận đấu lớn đã kết thúc. Nhưng đơn giản hoá mọi thứ không đồng nghĩa với việc thái độ thiếu nỗ lực trên sân tập sẽ được cho phép. Trong những tuần đầu tiên dẫn dắt đội bóng này, Mendilibar đã la hét vào mặt các cầu thủ của mình nhiều đến mức mất giọng. 

Ông rất vui khi các cầu thủ gọi mình là “Mendi” và đã thường xuyên cùng họ “lập sòng” trên xe buýt. Nhưng Mendilibar không đến Andalusia để trở thành bạn tốt của tất cả mọi người – với việc chỉ ký kết với Sevilla một bản hợp đồng ngắn hạn, ông sẽ không cần phải lo lắng về hậu quả của những việc mình làm. 

Khi Youssef En-Nesyri bị phạt thẻ vàng vì cởi áo ăn mừng sau khi ghi bàn vào lưới Celta Vigo, Mendilibar đã mắng tiền đạo người Morocco là “thằng ngu”. Khi tiền vệ Pape Gueye được đưa ra sân bằng cáng trong trận đấu với Valladolid vì một chấn thương mắt cá chân mà hoá ra chẳng hề nghiêm trọng, nhà cầm quân người Tây Ban Nha đã gọi tiền vệ này là “đồ ẻo lả”.  

Không phải ai trong phòng thay đồ cũng thích tính cách “thẳng như ruột ngựa” của Mendilibar. “Nếu cậu ta muốn được chơi nhiều hơn, cậu ta cần phải chạy nhiều hơn,” ông nói về tiền vệ kiến thiết Suso. Cầu thủ này đã phản pháo: “Tôi chưa bao giờ là một máy chạy cả, giờ đây cũng không có chuyện tôi trở thành một cầu thủ như thế đâu.” Ngôi sao 29 tuổi đã không còn được đá chính lần nào nữa kể từ sau phát ngôn đó – người thế chỗ anh là cầu thủ chạy cánh được mượn về từ Tottenham Hotspur Bryan Gil, đồng thời cũng là học trò cũ của Mendilibar tại Eibar. 

Nhà cầm quân người Tây Ban Nha đã rất khôn ngoan khi sẵn lòng đón nhận sự hỗ trợ từ các cấp trên hiểu biết sâu rộng của ông, bao gồm giám đốc thể thao Monchi và chủ tịch Castro, những người đã đồng hành cùng Sevilla trong 6 lần họ chinh phục UEFA Cup và Europa League. Trước trận đấu lượt về với Manchester United, Mendilibar đã nói: “Tôi chẳng biết gì về những trận đấu kiểu này cả, nhưng Sevilla thì đã quá quen với chúng rồi.” Tuy nhiên, ông cũng không hề ngần ngại trong việc thể hiện sự tự hào về năng lực của bản thân. “Tôi được ngồi vào chiếc ghế này không phải là nhờ trúng xổ số, mà vì tôi có một CV chất lừ,” ông khẳng định tại Old Trafford sau khi tỏ ra vượt trội hơn trong cuộc đấu trí với Erik Ten Hag. 

Trong tình cảnh bị Man United dẫn trước 2-0, những phương án thay người đầy khôn ngoan của Mendilibar đã đưa tỷ số về thế cân bằng 2-2. Trong trận đấu lượt về, mối liên kết yếu ớt giữa David De Gea và Harry Maguire đã được khai thác bằng một hệ thống pressing đồng bộ và bài bản. 

Sevilla đã chơi hay hơn Juventus trong hiệp một của trận bán kết lượt đi tại Turin, và đáng lẽ ra đã có thể ghi được nhiều hơn 1 bàn để chứng tỏ điều đó. Sau khoảng thời gian nghỉ giữa hiệp, họ quyết định đá thận trọng hơn để bảo vệ lợi thế dẫn trước tỷ số và Juventus dường như sẽ không thể nào tìm được bàn gỡ hoà, cho đến khi họ làm được điều đó ở phút 95. 

Ngày 19 tháng 5, tại sân Sanchez Pizjuan đã vang lên rộn ràng ca khúc truyền thống “Sevilla hasta la muerte” của CLB vào thời điểm trước trận đấu và sự khởi đầu đầy hưng phấn của đội chủ nhà đã khiến Juventus bị lép vế. Hiệp một đã diễn ra y theo kế hoạch của Sevilla, không một ai có thời gian để đạt trạng thái ổn định cùng quả bóng trong chân, không đội nào kiểm soát bóng lâu, nhưng quả bóng chủ yếu lăn bên phần sân của Juventus. 

Sự kịch tính đã càng được đẩy lên cao hơn sau thời gian nghỉ giữa hiệp. Sự im lặng đã bao trùm lấy Sanchez Pizjuan khi cầu thủ vào sân thay người của Juventus là Dusan Vlahovic ghi bàn chỉ sau vài giây được đưa vào sân, nhưng những tiếng ồn đã nhanh chóng quay trở lại. Acuna và Erik Lamela đoạt được bóng bên phần sân của Juve – một khả năng đóng vai trò then chốt trong hệ thống của Mendilibar – và đưa nó đến cho Suso, người đã ghi bàn bằng một cú sút không thể cản phá từ khoảng cách hơn 18 mét. 

Trước khi hiệp phụ bắt đầu, Mendilibar đã đứng ở chính giữa trong một cuộc thảo luận nhóm của tập thể Sevilla, đưa ra những chỉ đạo đơn giản nhưng trực diện. Chúng đã có tác dụng. Từ một quả tạt của Gil, Lamela – một cầu thủ khác vào sân từ băng ghế dự bị - đã đánh đầu đưa bóng vào lưới. Hai cầu thủ đầy tài năng nhưng thiếu ổn định đã phối hợp với nhau để tạo nên pha ghi bàn mang về chiến thắng cho đội chủ nhà, trong một ví dụ điển hình khác về cách Mendilibar truyền tải các thông điệp của mình. 

Mendilibar không có hứng thú với các số liệu thống kê, và trong 120 phút thi đấu, Juventus là đội được ghi nhận con số cao hơn trong dữ liệu “bàn thắng kỳ vọng” (1,65 xG so với 1,36 của đội chủ nhà), nhưng Sevilla mới là đội dứt điểm nhiều hơn (28 so với 17), dứt điểm trúng đích nhiều hơn (10 so với 7), đá phạt góc nhiều hơn (18 so với 9) và tạt bóng nhiều hơn (17 so với 8). Đó chính là “Mendi-ball” và nó đã hoạt động hiệu quả. 

“Chúng tôi đã tiếp tục kiên định với lối chơi của mình, tấn công dồn dập, tổ chức pressing quyết liệt bên phần sân của họ,” ông chia sẻ. “Tôi biết họ có thể khiến chúng tôi gặp vấn đề bằng những pha phản công, nhưng chúng tôi cần phải kiên trì với những gì mình làm, không được nhụt chí, không được ngừng tấn công.” 

Thứ bóng đá đơn giản của Mendilibar cũng đã phát huy tác dụng ở La Liga. Trong khoảng thời gian 10 trận đấu mà nhà cầm quân này dẫn dắt, không một đội bóng nào kiếm được nhiều điểm hơn Sevilla (21 điểm), kể cả nhà đương kim vô địch Barcelona (20 điểm). Vì vậy, thay vì phải chiến đấu để tranh giành suất trụ hạng, họ hoàn toàn có thể cán đích ở vị trí thứ 7 và giành suất tham dự Europa League mùa giải tới. 

Nhưng tham vọng của đoàn quân này chắc chắn lớn hơn thế nhiều – nếu giành được chức vô địch tại Europa League mùa này, họ sẽ được góp mặt ở Champions League mùa sau. Và họ chắc chắn sẽ dốc toàn lực cho trận đấu với AS Roma ở Budapest, cùng sự tự tin bao phủ khắp CLB rằng giải đấu này chính là “sân chơi của họ”. 

Tờ The Athletic đã đặt câu hỏi với Mendilibar sau chiến thắng trước Juventus, rằng ông cảm thấy thế nào sau cuộc hành trình bóng đá vừa đưa mình vượt qua Manchester United và Juventus để tiến vào trận chung kết của một giải đấu cấp châu lục và đối đầu với Roma, đội bóng được dẫn dắt bởi Jose Mourinho.

“Đây là một thành tựu đáng tự hào đối với một HLV đã luôn dẫn dắt những đội bóng chiến đấu vì các mục tiêu cấp thấp hơn,” Mendilibar chia sẻ. “Nó cho thấy rằng, có nhiều nhà cầm quân ngoài kia cũng có thể làm nên những điều tuyệt vời nếu họ được nắm trong tay một đội hình tốt hơn. Đó là lời khẳng định của tất cả chúng tôi, những HLV đã làm việc chăm chỉ tại các đội bóng nhỏ hơn về mặt lý thuyết.” 

Nhưng chắc chắn không phải ai cũng có thể giúp đoàn quân Sevilla này hoàn toàn lột xác một cách nhanh chóng như Mendilibar. 

Theo Dermot Corrigan, The Athletic