Chuyện gì đang xảy ra với hàng phòng ngự của Arsenal?

Trận đấu với Southampton hôm thứ 6 tuần trước vốn được cho là một cơ hội để Arsenal giành lại quyền kiểm soát, cả đối với bản thân họ lẫn cuộc đua vô địch.

Với việc được đấu với một đối thủ đang đứng dưới cuối bảng xếp hạng Premier League ngay trên sân nhà, đáng lẽ ra Arsenal phải dễ dàng tìm lại được hương vị chiến thắng, không để xảy ra bất kỳ tình tiết kịch tính nào, chẳng cần những bàn thắng muộn, chẳng cần những màn lội ngược dòng – một nét tiêu biểu trong các màn trình diễn của họ những tháng gần đây.  

Nhưng thay vào đó, Arsenal đã bị dẫn trước tỷ số chỉ sau 27 giây của trận đấu – đồng nghĩa rằng họ chính là “nạn nhân” của cả hai pha ghi bàn nhanh nhất Premier League mùa giải này (bàn còn lại là của Philip Billing, sau 9,11 giây của một trận đấu mà The Gunners đã giành chiến thắng 3-2 đầy kịch tính trước Bournemouth hồi tháng trước). Và thế là đoàn quân của Mikel Arteta phải bước vào một cuộc rượt đuổi tỷ số đầy căng thẳng và gay cấn khác trên cuộc đua vô địch Premier League với Manchester City. 

Tuy nhiên, lần này (cũng như 2 trận đấu trước đó với West Ham và Liverpool), Arsenal đã không thể ghi bàn nhiều hơn đối thủ. Trong 3 trận đấu gần đây nhất, The Gunners đã để thủng lưới 7 bàn và chỉ kiếm được 3 điểm. Đứng thứ 2 với khoảng cách kém hơn Arsenal 5 điểm, chơi ít hơn 2 trận, một trong số đó bao gồm cuộc tiếp đón đoàn quân của Arteta trên sân Etihad, giờ đây đội nhì bảng Manchester City mới là những người có nhiều lợi thế nhất trong cuộc đua vô địch.

“Chúng tôi phải nhìn vào gương,” HLV Arteta chia sẻ sau trận hòa 3-3 với Southampton. “Chúng tôi đã lại một lần nữa để thủng lưới 3 bàn một cách dễ dàng. Với tình trạng hiện tại, rất khó để giành được chức vô địch.”

Adrian Clarke, một cựu cầu thủ Arsenal hiện đã trở thành một chuyên gia phân tích chiến thuật, nhận định rằng sự thay đổi rõ ràng nhất tại hàng thủ The Gunners là việc Rob Holding đá thay cho William Saliba bị chấn thương ở vị trí trung vệ. Tuyển thủ quốc gia Pháp Saliba đã đá chính mọi trận đấu tại giải VĐQG Anh cùng với Gabriel Magalhaes trước khi anh phải tập tễnh rời sân trong hiệp một trận thua Sporting Lisbon ở vòng 16 đội Europa League vào ngày 16 tháng 3 vì lưng gặp vấn đề. Anh đã không thể chơi trận nào từ đó đến nay. 

Trong 27 trận đấu Premier League mà Arsenal đã trải qua với sự góp mặt của Saliba ở mùa giải này, thống kê số bàn thua trung bình mỗi trận của họ chỉ là 0,9. Tuy là một kích cỡ mẫu nhỏ hơn nhiều, nhưng cũng rất đáng chú ý một chi tiết là trong 5 trận gần nhất Arsenal phải thi đấu trong khi thiếu đi trung vệ người Pháp, con số đó đã tăng lên gấp đôi (1,8). 

Đồng thời, đoàn quân của Arteta còn mất đi sự phục vụ của hậu vệ cánh Takehiro Tomiyasu, người đã phải rời sân từ sớm cũng trong trận thua Sporting Lisbon trên sân nhà vì một chấn thương đầu gối khiến anh không thể góp mặt trong phần còn lại của mùa giải, điều này đồng nghĩa rằng nhiệm vụ khỏa lấp khoảng trống to lớn mà Saliba để lại sẽ được giao phó cho Holding, một cầu thủ mà trước đó chẳng hề được đá chính trận nào tại Premier League mùa bóng này. 

Theo Clarke nhận định, hệ quả của chuyện này là “khi Arsenal pressing tầm cao và khi họ đẩy các cầu thủ lên phía trước, trong đó các tiền vệ tấn công chơi khá cao trước Thomas Partey, họ sẽ để lộ ra sự sa sút đáng kể trong khâu chuyển trạng thái từ công sang thủ và chống phản công vì năng lực kém cỏi của Holding và điểm yếu thiếu tốc độ của cậu ta.

“Khi Saliba thi đấu, Arsenal có thể thoải mái ép sân, đẩy cao cả ba tuyến và duy trì cự ly đội hình chặt chẽ, bởi vì cậu ấy có tốc độ rất tốt để lui về. Nếu đối thủ tung ra một đường chuyền vượt tuyến, Saliba luôn đủ nhanh để hóa giải nguy hiểm. 

“Tôi nghĩ tình trạng đang diễn ra hiện tại là họ phải bố trí hàng thủ chơi thấp hơn một chút vì Holding, điều này tạo ra một khoảng trống lớn ở khu trung tuyến. Và dù cho Partey đã chơi rất hay trong mùa giải này, cậu ấy đang gặp khó khăn với nhiệm vụ một mình quán xuyến toàn bộ khu trung tuyến, vì lối đá mà Arsenal đang dùng để bù đắp cho năng lực hạn chế của Holding đã khiến cho khoảng trống quanh cậu ấy (Partey) bị mở rộng ra.”

Tuy nhiên, trên thực tế, hàng thủ của Arsenal vốn đã có khuynh hướng tụt dốc từ trước khi Saliba dính chấn thương – thậm chí là từ thời điểm bóng đá cấp CLB trở lại vào cuối tháng 12 sau khi World Cup kết thúc. 

Trong 21 trận mà họ đã chơi trên mọi đấu trường trước khi World Cup 2022 khởi tranh, các đối thủ của Arsenal chỉ có thể thực hiện được vỏn vẹn 7 cú dứt điểm bên trong khu vực 5m50, với tổng giá trị bàn thắng kỳ vọng (xG) là 1,2, và không có một pha thủng lưới nào. Trong 22 trận đã chơi sau World Cup, The Gunners đã phải đối phó với tận 30 cú dứt điểm tại khu vực này, tổng giá trị xG của chúng là 9,4 và họ bị thủng lưới 9 bàn. 

Những con số trong 2 ảnh minh họa bên dưới sẽ mở rộng hơn nữa bức tranh về phong độ phòng ngự của Arsenal, cho thấy đoàn quân của Arteta đang phải đối phó với nhiều cú dứt điểm hơn (trung bình 7,9 mỗi trận trước World Cup, sau đó là 9,5) và để thủng lưới với tần suất cao hơn (trung bình 0,6 mỗi trận trước World Cup, sau đó là 1,1). Trong khi đó, giá trị xG của những cú dứt điểm mà các đối thủ của họ thực hiện được cũng tăng đáng kể, khiến con số 0,7 bàn thua kỳ vọng trung bình mỗi trận của Arsenal trước World Cup trở thành 1,2 sau World Cup, còn thống kê độ nguy hiểm trung bình trên mỗi cú dứt điểm mà họ phải đối phó thì tăng từ 0,09 xG lên 0,12 xG.  

Vậy là, đoàn quân của Arteta không chỉ để cho các đối thủ dứt điểm nhiều hơn tại những khu vực nguy hiểm, mà còn phải đối phó với những cú dứt điểm có “chất lượng” cao hơn. 

Qua biểu đồ dưới đây, trước hết, nhờ 2 thống kê bàn thắng kỳ vọng (thể hiện qua màu xanh, cho thấy khả năng tấn công) và bàn thua kỳ vọng (thể hiện qua màu đỏ, cho thấy khả năng phòng ngự) chúng ta có thể thấy được rằng Arsenal đã có những bước cải thiện mạnh mẽ đến thế nào kể từ khi triều đại Arteta bắt đầu vào giữa mùa giải 2019-20. Tuy nhiên, ở mùa giải này, từ khoảng trận đấu thứ 20 trở đi, thống kê bàn thua kỳ vọng của họ đã tăng lên, trong khi hàng công vẫn duy trì được phong độ cao trong khâu tạo cơ hội. 

Nhìn chung, trong trận đấu hôm thứ 6 tuần trước, thống kê 1,6 xG của Southampton là một con số không tồi chút nào đối với một đội bóng đứng cuối bảng xếp hạng phải đối đầu với đội đứng đầu bảng trên sân khách. 

Trong 14 trận đấu Premier League trước World Cup, Arsenal đã đối mặt với 30 cú dứt điểm từ các tình huống cố định, tổng bàn thua kỳ vọng là 2,36 và chỉ thủng lưới 1 bàn. Trong 17 trận đấu Premier League sau World Cup (chưa tính đến cuộc đối đầu với Southampton mới đây), họ phải đối mặt với 41 cú dứt điểm từ các tình huống cố định, tổng bàn thua kỳ vọng là 5,51 và thủng lưới 5 lần. 

“Chất lượng” trung bình của những cơ hội mà các đối thủ của họ tạo ra từ bóng ch.ết cũng đã tăng lên gần như gấp đôi, từ 0,08 trên mỗi cú dứt điểm thành 0,15 – một mức tăng khá lớn. 

Trước hôm thứ 6 tuần trước, 2 trong số 3 bàn thua của Arsenal trên sân nhà đến từ các tình huống phạt góc. Họ cũng đã phải đương đầu với một quả penalty sau một pha phạt góc khi đấu với Liverpool, trong khi bàn thua thứ hai trước West Ham vào tuần tiếp theo đến từ giai đoạn hai của một pha ném biên. Tại Emirates, bàn thắng thứ 3 của Southampton đến từ một quả phạt góc do James Ward-Prowse thực hiện. 

“Cách dàn xếp phòng ngự bóng ch.ết của Arsenal luôn y hệt nhau,” Clarke phân tích. “Arsenal không hề thay đổi cách mà họ triển khai một vòng cung bao quanh Aaron Ramsdale (thủ môn) và 3 cầu thủ đảm nhận nhiệm vụ kèm người kiêm cản bóng.”

Số lượng cầu thủ đảm nhận nhiệm vụ kèm người có thể thay đổi dựa trên cách bố trí của đối thủ, còn ảnh dưới, lấy từ trận đấu với West Ham, cho thấy Arsenal đang triển khai đấu pháp phòng ngự bóng ch.ết với sự kết hợp của phòng ngự khu vực và phòng ngự kèm người đúng theo những gì Clarke nhận định. 

“Trước hay sau World Cup thì Arsenal cũng phòng ngự bóng ch.ết như thế cả, nhưng có vẻ như các đối thủ đã tìm ra được điểm yếu trong đó để khai thác. Một số bàn thua đến từ những đường chuyền tới khu vực cột gần, vì thế bất kỳ ai đảm nhận khu vực này đã không thực hiện tốt nhiệm vụ của mình như họ đã làm được hồi đầu mùa giải,” Clarke nhận định. 

Hai bàn thua mà Arsenal phải nhận từ các quả phạt góc trước trận đấu với Southampton đã xảy ra sau khi họ không thể tranh bóng thành công tại cột gần. 

Bàn thua trước Southampton cũng vậy…

…khi Armel Bella-Kotchap đón được cú tạt của Ward-Prowse tại cột gần và đưa quả bóng đến cột xa…

…cho một Duje Caleta-Car không hề bị ai theo kèm ghi bàn thắng thứ ba của đội khách.

“Nói chung, việc kèm người đang diễn ra kém quyết liệt hơn – kém tập trung hơn, kém tận tâm hơn,” Clarke nhận định. “Các cầu thủ đang thi đấu một cách lơ đễnh trong khi trước đây họ không hề như vậy.” 

Bất kể ngọn nguồn vấn đề nằm ở nhân sự, chiến thuật hay sự thiếu tập trung từ một đội bóng đang khao khát giành được chức VĐQG đầu tiên sau 19 năm, Arteta, cùng với HLV bóng ch.ết  Nicolas Jover, chắc chắn hiểu rằng họ cần phải giải quyết tình trạng này thật nhanh chóng.

Nếu nguồn cơn khiến cho phong độ phòng ngự của Arsenal sa sút nằm ở khía cạnh tâm lý, thì đây sẽ là vấn đề khó “sửa chữa” nhất, xét trên vị trí của The Gunners trên bảng xếp hạng và áp lực không ngừng từ kẻ bám đuổi Manchester City, một đội bóng dường như đang càng lúc càng mạnh mẽ hơn. 

“Không đời nào có chuyện đội bóng này chẳng hề bị ảnh hưởng bởi những áp lực,” Clarke khẳng định. “Họ là con người và đồng thời là những chàng trai non kinh nghiệm. Trước đây họ chưa từng bước vào một giai đoạn cuối mùa giải có mức độ áp lực lớn như hiện tại ở Premier League. Các cầu thủ đang căng thẳng, lo âu hơn thấy rõ, và khi sự căng thẳng ảnh hưởng tới các hậu vệ, khả năng ra quyết định của họ cũng có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, qua đó dẫn tới những sai lầm.”

“Theo tôi, sự gia tăng của các sai lầm cá nhân tại Arsenal so với hồi đầu mùa giải là rất lớn, và lời giải thích rõ ràng nhất, hợp lý nhất cho chuyện này hẳn phải là áp lực.”  

Những áp lực to lớn đó có thể khiến cho các bộ não đầy lý trí trước đây bị cảm xúc chiếm giữ. 

Vào thứ 6 tuần trước, trong chương trình bình luận sau trận đấu của đài truyền hình Mỹ CBS Sports, huyền thoại Thierry Henry của The Gunners cũng đã nêu lên vấn đề “khi trái tim chiếm quyền kiểm soát của cái đầu”. “Bạn không thể giành được một chức vô địch quốc gia dựa vào cảm xúc,” Henry nhận định. “Bạn có thể giành một chiếc cúp, Champions League hoặc World Cup nhờ cảm xúc, nhưng trên một cuộc đua đường trường với 38 trận đấu, bạn không được để cho cảm xúc chi phối bản thân, và gần đây, có thể thấy rằng đội bóng của tôi đã gặp vấn đề trong việc kiểm soát cảm xúc.”

Với việc đoàn quân của Arteta sắp bước vào một trận đấu có tiềm năng định đoạt kết cục của mùa giải, trước đối thủ Manchester City trên sân khách, chắc chắn áp lực đặt lên họ là cực kỳ khủng khiếp. 

“Tôi rất nóng lòng muốn thấy liệu Arteta có thực hiện điều chỉnh khác biệt nào trước Man City hay không, bởi vì tôi cho rằng cả đội sẽ cần điều đó cho trận đấu này,” Clarke chia sẻ. “Có thể sẽ là một hàng thủ 5 người hoặc hàng thủ 3 trung vệ. Có thể sẽ là một trung tuyến bao gồm Partey, Jorginho và (Granit) Xhaka, và cũng có thể sẽ là hy sinh (Gabiel) Jesus hay thậm chí là (Martin) Odegaard – để triển khai một kế hoạch nhằm ngăn chặn Man City và chọc thủng lưới đối thủ. 

“Còn nếu Arsenal thi đấu theo lối đá thường thấy, qua đó tạo ra một thế trận cởi mở, tôi không nghĩ họ có thể giành chiến thắng.”

Theo Sarah Shephard, Ahmed Walid và Thom Harris, đăng tải trên The Athletic.