Chiến thuật nào cho Bồ Đào Nha tại Euro 2016: Gian nan đường tới khung thành

Sau thời đại của Rui Costa, Bồ Đào Nha đã không còn là ứng cử viên vô địch cho các giải đấu lớn. Cristiano Ronaldo và các đồng đội về sau này đã không còn lọt được vào chung kết EURO như những gì các đàn anh đã làm được hồi năm 2004. Tuy nhiên, với chất lượng nhân sự cũng như chiến thuật mà HLV Fernando Santos đang xây dựng cho Seleccao, chúng ta có quyền kì vọng kì EURO cuối cùng của những Ronaldo, Moutinho hay Carvalho có thể mang về trái ngọt cho họ.

 

Không còn nghi ngờ gì nữa, Bồ Đào Nha sẽ dùng mũi khoan chủ lực ở hai biên. Dẫn chứng cho điều này là việc HLV Fernando Santos chỉ gọi đúng một tiền đạo cắm đơn thuần (và không phải thuộc dạng xuất sắc), đó là Eder (Lille). Ngược lại, chất lượng ở hành lang hai cánh của tuyển Bồ năm nay là rất cao, với sự góp mặt của Cristiano Ronaldo, Ricardo Quaresma, Nani và Vieirinha. Đặc sản chung của những cái tên này đều là dốc bóng ở biên rồi bó vào trung lộ, trực tiếp tham gia vào quá trình ghi bàn.

 

Vai trò của chủ công CR7 sẽ hoặc là tiền đạo cánh, hoặc tiền đạo cắm. Ngay cả khi Ronaldo đá cắm, Bồ Đào Nha vẫn sẽ gần như chắc chắn dồn bóng sang hai biên để đột phá, trong bối cảnh công việc chính của Vua phá lưới Champions League 2015/16 sẽ là dứt điểm trong khu vực 16m50. Tuy nhiên nghĩ rằng HLV Fernando Santos bỏ qua khu vực trung lộ là sai lầm. Ông sẽ cho 3 tiền vệ án ngữ khu vực giữa sân, bao gồm có một máy quét và hai cầu thủ chơi ở trung tâm. Khi đội nhà có bóng, một trong hai người này sẽ chuyển lên thành tiền vệ tấn công; thậm chí khi BĐN có lợi thế rõ ràng (thế trận áp đảo, cầm bóng nhiều hoặc dẫn trước sâu), cả 2 cầu thủ này có thể chơi ngay sau lưng tiền đạo duy nhất.

 

Để đánh biên tốt, việc đầu tiên là phải đưa được bóng ra biên, đồng thời lôi kéo đối phương vào trung lộ, giúp 2 cánh thoáng đãng. Như vậy, gánh nặng chiếm lĩnh không gian nơi 1/3 nửa sân cuối cũng như phân phối bóng của Moutinho và Gomes sẽ tương đối nặng nề. Để hàng hậu vệ và hàng tiền vệ kết nối tốt, Joao Mario hoặc William Carvalho cũng sẽ phải làm việc với bóng một cách vất vả. Như vậy, mặc dù chủ yếu khai thác 2 cánh, tuyến giữa của BĐN cũng không được phép để bỏ ngỏ.

 

Ở hàng phòng ngự, Vieirinha chắc một suất con thoi lên công về thủ bên cánh phải, Eliseu và Raphael Guerreiro chia nhau cánh còn lại. Cả hai cầu thủ chạy biên này sẽ đóng vai trò tối quan trọng trong việc phối hợp với Ronaldo, Nani hoặc Quaresma ở hai bên cánh để mũi khoan tại vị trí này của BĐN thêm phần sắc sảo. 

 

Như vậy, có thể thấy rõ trong bối cảnh thế trận thăm dò hoặc tranh chấp tuyến giữa, 4-3-3 sẽ là chiến thuật mà BĐN sử dụng. Hay nói đúng ra, chiến thuật chi tiết sẽ là 4-1-2-2-1. Người chơi ngay trước hàng phòng ngự sẽ là Joao Mario hoặc William Carvalho. Joao Moutinho và Andre Gomes có thể thay phiên chơi box-to-box, còn dự bị cho họ là Adrien Silva và Renato Sanches. Các biến thể của đội hình này bao gồm có 4-2-3-1 (khi đội nhà có bóng), 4-1-4-1 (khi áp đảo) và cả 4-5-1 (khi bị ép sân). Có thể thấy Fernando Santos đã mang tới Pháp một đội hình cực kì giàu sức biến ảo.

Cách vận hành đội hình không có một tiền vệ tấn công cố định của Fernando Santos vô hình trung làm cho những hậu vệ biên này tấn công một cách tự tin hơn. Điểm yếu nhất của những đội hình chơi thiên về biên chính là chống phản công ở nơi mà họ dùng để tấn công. Tuy nhiên, với việc bố trí sẵn một tuyến giữa đông nhân sự, BĐN có 4 người thường trực chống phản công trong mọi thời điểm (tiền vệ quét, 1 trong 2 tiền vệ trung tâm và 2 trung vệ). Khi các hậu vệ biên để hổng cánh, hai tiền vệ sẽ buộc phải di chuyển về bọc lót cho các vị trí này và tái lập hàng phòng ngự 4 người. 

 

Đó là chưa kể đến việc chất lượng trung vệ của BĐN mùa hè này thuộc hàng có kinh nghiệm nhất giải. Ricardo Carvalho có thể đã hơi quá tuổi, nhưng Bruno Alves, Pepe và Jose Fonte vẫn có thể là chỗ dựa cho toàn bộ đội hình Seleccao. Nhiệm vụ lĩnh xướng bộ tứ vệ đương nhiên phụ thuộc vào nhà ĐKVĐ Champions League Pepe, khi dù đã 33 tuổi nhưng anh vẫn duy trì phong độ cao trong màu áo Kền kền trắng và ngày càng thể hiện bản lĩnh đầu tàu không thua gì Sergio Ramos. Dù không muốn nhưng ta cũng nên thừa nhận việc chấp nhận ăn thẻ cũng như chơi tiểu xảo lộ liễu của Pepe lại là khá cần thiết cho những trận đấu lớn.

 

 

Thật khó chấp nhận khi nói rằng một đội tuyển sở hữu Cristiano Ronaldo trong tay mà lại gặp khó trong khâu ghi bàn. Tuy nhiên, các con số thống kê thì không biết nói dối. BĐN đứng đầu bảng I, hơn Albania, đội nhì bảng, tới 7 điểm; nhưng họ đều thắng tất cả các trận chỉ với khoảng cách 1 bàn và thường thắng rất vất vả. Nếu không có Ronaldo thì BĐN đã không thể thắng Đan Mạch với bàn thắng định đoạt ở phút 95. Cũng phải nói rằng không phải lúc nào CR7 cũng có thể toả sáng được, mà bằng chứng nhãn tiền nhất là trận Chung kết Champions League mới đây nhất: tình huống duy nhất mà người ta thấy CR7 trên sân là pha sút penalty chung cuộc.

 

Ronaldo đã không còn có thể toả sáng đều đặn như trước, trong khi Nani và Quaresma thì thiên về khuấy đảo hơn là ghi bàn trong những hoàn cảnh cụ thể (dù không thể nói là họ không biết ghi bàn). Hiệu suất ghi bàn của cả 3 cũng chỉ ra rằng họ chơi ở CLB tốt hơn ở ĐTQG (ngay cả Ronaldo cũng chỉ đạt xấp xỉ 0.5 bàn/ trận, thua xa so với hiệu suất 1 bàn/ trận tại Real Madrid). Vậy mới thấy sự thiếu vắng Danny có ảnh hưởng rất lớn tới sức công phá của toàn đội.

Vấn đề của BĐN kể từ sau EURO 2008 vẫn luôn là sự thiếu kết dính ở các tuyến. Lối đá của họ trong suốt 8 năm qua luôn thiếu hấp dẫn và khá dễ bắt bài (trừ một số thời điểm cụ thể như trận play-off vòng loại World Cup 2014 khu vực châu Âu với Thuỵ Điển). Lí do chủ yếu cho điều này là bộ 3 cầu thủ chơi tấn công quá tách biệt so với các cầu thủ tuyến dưới, dẫn tới việc luân chuyển bóng ở khoảng cách xa trở nên khó khăn hơn; chưa kể đến việc giữa bản thân 3 cầu thủ này cũng không có sự phối hợp ăn ý. Tại EURO 2016, có thể điều tương tự sẽ tái hiện khi cả Ronaldo, Nani và Quaresma đều là những cầu thủ có xu hướng chơi cá nhân. 

 

Để chốt lại, hai cái tên ảnh hưởng trực tiếp đến thành công tại kì EURO lần này của ĐT BĐN chính là Ronaldo và Moutinho. Ronaldo nếu đạt điểm rơi phong độ và đồng đội hơn, vừa dứt điểm xen kẽ phối hợp với đồng đội, vừa đóng vai trò hút người, sẽ trở nên không thể bị truy cản dù anh có đá ở đâu. Đồng thời, nếu như Moutinho lĩnh xướng tuyến giữa tốt về cả chuyên môn và tinh thần, “kéo” hai đồng đội tiền vệ còn lại lên, BĐN sẽ trở thành một đối trọng thực sự và không ngán ngại bất kì đối thủ nào trong một kì EURO mà ít nhiều không hề có một ứng cử viên sáng giá, nổi bật hẳn lên. 

Teddy (TTVN)