ĐT Anh đá 3-4-3 và để Saka chơi LWB, tại sao không?

ĐT Anh không nhất thiết phải cố sử dụng Trippier bên cánh trái, họ hoàn toàn có thể thay đổi chiến lược và dùng Bukayo Saka ở đó khi chơi với sơ đồ 3-4-3.

Nhiều người đang có hiểu lầm rằng huấn luyện tốt đồng nghĩa với việc luôn luôn đổi mới và tạo ra các chiến thuật phức tạp, sáng tạo. Ví dụ như một đội bóng phải tạo ra sự luân chuyển và hoán đổi vị trí tấn công liên tục, đưa các tiền đạo chơi lùi sâu hơn, cho các hậu vệ biên di chuyển vào trong hoặc đẩy các trung vệ thi đấu cao hơn. Hoặc có thể là phải gây áp lực tốt hơn và kèm người rát hơn. Nhưng trên thực tế việc huấn luyện tốt không nhất thiết phải làm nhiều thứ đến vậy. Điều quan trọng trong công việc này chính là bạn nên kiên định và quyết tâm theo đuổi triết lý và phương pháp của mình bất kể nó có dẫn đến kết quả thành công hay thất bại.

Việc huấn luyện tốt chưa bao giờ phức tạp đến mức phải nghĩ ra nhiều thứ cao siêu tới vậy. Đôi khi những giải pháp đơn giản nhất lại là phương án phù hợp nhất cho một cá nhân hay một tập thể. Vấn đề vẫn không thể giải quyết cho đến lúc này của đội tuyển Anh một phần là do họ tự tạo ra. Tam Sư đang phải chờ Luke Shaw phục hồi chấn thương và buộc phải sử dụng một cầu thủ thuận chân phải đá cánh trái như Trippier. Việc sử dụng cầu thủ đá trái chân như vậy vô tình khiến đội tuyển Anh trở nên một chiều và rất dễ đoán. Nó thậm chí còn làm giảm đi sự hỗ trợ cho Phil Foden trong những tình huống triển khai tấn công.

Hiện tại Luke Shaw đã trở lại tập luyện với cả đội và có thể trở thành sự lựa chọn cho Southgate ở vòng knockout. Nhưng khả năng để Shaw có thể thi đấu trọn vẹn 4 trận còn lại trong vòng 15 ngày (điều mà Shaw sẽ phải làm nếu như Anh vào đến chung kết) là không hề cao. Từ tháng 2 đến nay, Luke Shaw vẫn chưa đá chính thức một trận nào. Lần cuối cùng anh chàng hậu vệ cánh của Man United thi đấu đủ 90 phút đã cách đây 5 tháng rồi.

Mặc dù vậy, đội tuyển Anh không cần phải 'cố đấm ăn xôi' để sử dụng một cầu thủ thuận chân phải như Trippier ở bên cánh trái như vậy. Họ hiện tại đang có một Bukayo Saka có thể thi đấu rất xuất sắc ở vị trí hậu vệ tấn công cánh trái (LWB). Saka là một trong những cầu thủ đá cánh phải thuận chân trái xuất sắc nhất thế giới vào lúc này nhưng không phải lúc nào Golden Boy của Arsenal cũng đá như một tiền đạo chạy cánh phải. Trên thực tế, Saka đã đi theo con đường phát triển về mặt vị trí giống như Gareth Bale - người đã xuất thân từ một hậu vệ cánh trái/hậu vệ tấn công cánh trái để trở thành một cầu thủ đá ở vị trí tấn công. Từ ngày ở học viện của Arsenal, Saka cũng đã bắt đầu như vậy trước khi trở thành một cầu thủ chạy cánh đạo ngược ở cấp độ chuyên nghiệp.

Nếu nói một phần vấn đề của đội tuyển Anh ở giải lần này là chuyện họ đưa các cầu thủ vào những vai trò trái sở trường thì sự thay đổi của Saka sẽ không nằm trong số đó. Giống như cách tuyển Anh làm ở vòng 1/8 của EURO 2020, họ nên chuyển sang chơi với sơ đồ 3-4-3. Một phần của sự thay đổi này là để phù hợp hơn với đội hình của Đức khi đó nhưng nó lại cũng củng cố thêm khả năng phòng ngự cho đội tuyển Anh khi họ chuyển sang khối mid-block 5-4-1.

"Chúng tôi biết nếu chúng tôi chọn sơ đồ đá và sử dụng những con người đó mà không thể thắng trận thì cả đội sẽ bị chỉ trích nặng nề. Đội tuyển Anh muốn gây áp lực mạnh mẽ lên đối thủ và kèm người một cách chủ động. Các hậu vệ cánh đã làm rất tốt và tạo ra nhiều điểm nhấn trong trận. Chúng tôi chiến thuật của đối phương có thể làm gì với các hậu vệ cánh dâng cao." - Gareth Southgate trả lời sau trận thắng 2-0 trước đội tuyển Đức.

Dưới đây là hai tình huống ở cả hai phần sân của đội tuyển Đức. Hai ví dụ này cho thấy cách đội tuyển Anh đã gây áp lực với các hậu vệ tấn công của Đức ra sao để làm gián đoạn việc tổ chức tấn công của 'những cỗ xe tăng'. Trong mỗi tình huống, họ tạo ra những pha vây hãm kiểu 4 đánh 3. Số 9 - Harry Kane sẽ giữ vai trò cắt đường chuyền cho các trung vệ hoặc cầu thủ số 6; các cầu thủ chạy cánh (Raheem Sterling hoặc Saka) sẽ gây áp lực lên trung vệ. Tiền vệ đứng gần bóng nhất của Anh (Declan Rice hoặc Kalvin Phillips) sẽ kèm chặt cầu thủ số 6; các hậu vệ cánh (Shaw hoặc Trippier) thì khoá chặt hậu vệ cánh của đội tuyển Đức. Trong mỗi tình huống bị vây hãm thế này, người Đức buộc phải đưa ra phương án chuyền dài và từ đó giúp cho đội tuyển Anh giành lại quyền kiểm soát bóng.

Rủi ro lớn nhất của hệ thống này chính là việc đội tuyển Anh đã gắn bó với sơ đồ 4-2-3-1 quá lâu. Lần cuối Gareth Southgate sử dụng sơ đồ 3 hậu vệ đã từ trận cuối cùng của đội tuyển Anh tại Nations League 2022 khi họ hoà 3-3 với đội tuyển Đức tại Wembley. Kể từ đó tới nay, đã 22 trận trôi qua và Southgate vẫn chưa từng một lần sử dụng lại hệ thống ấy.

Tư duy cởi mở và sẵn sàng từ bỏ kế hoạch ban đầu là điều làm nên những huấn luyện viên giỏi tại các giải đấu. Đội tuyển Pháp luôn cho thấy những bộ mặt khác nhau về nhân sự, vai trò và chiến thuật ở mỗi giải đấu dưới thời Didier Deschamps. Lionel Scaloni đã thay đổi số 9 và cách sắp xếp hàng tiền vệ của Argentina ở giai đoạn vòng bảng của World Cup 2022 và cuối cùng họ đã được hưởng trái ngọt ở cuối hành trình. 

Đối với Southgate, những thay đổi trong văn hóa và chiến thuật mà ông thực hiện với đội tuyển Anh sẽ hướng tới sự trường tồn và có tác động lâu dài đến quá trình phát triển về sau này. Sự thay đổi ấy không chỉ có tác động ở bây giờ mà còn hướng tới tương lai khi ông không còn làm việc với đội tuyển. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, Southgate cần phải tập trung vào những gì đang diễn ra ngay bây giờ và đưa ra các quyết định phù hợp để đảm bảo thành công ngay trong lúc này.

Vòng bảng này là giai đoạn tồi tệ nhất của Anh tại một giải đấu lớn dưới thời Southgate về chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) và việc giành lại bóng ở 1/3 sân của đối phương. Họ ít chủ động khi không có bóng hơn so với ba giải đấu trước đó. Đội tuyển Anh giờ đây cũng tổ chức tấn công chậm hơn và ngắn hơn. Đáng chú ý, đội tuyển Anh đã thực hiện nhiều pha đi bóng hơn so với vòng bảng World Cup 2018/2022 và Euro 2020. Tất cả đều chỉ ra sự thiếu hụt "các giải pháp sáng tạo" mà Southgate liên tục đề cập ở giai đoạn vòng loại.

Southgate hoàn toàn có lý do để chuyển sang sơ đồ 3 hậu vệ ở giai đoạn vòng bảng bởi đó là sơ đồ mà Serbia và Đan Mạch (hai đối thủ đầu tiên của họ) sử dụng. Đó sẽ là một khối đội hình phù hợp hơn để đội tuyển Anh áp dụng cho lối chơi ép sân của mình. Đơn giản là vì các vấn đề khi tuyển Anh thực hiện phòng ngự lùi sâu đều bắt nguồn từ việc họ cố gắng gây áp lực lên các hậu vệ cánh của dối phương bằng sơ đồ 4 hậu vệ.

Thành tích của đội tuyển Anh trong các giải đấu lớn với sơ đồ 3 hậu vệ là khá đa dạng: 4 thắng, 2 hòa và 3 thất bại. Chuyển sang sơ đồ này sẽ tăng cường khả năng kiểm soát phòng ngự mà Southgate mong muốn — "Chúng tôi cùng nhau xây dựng đội tuyển Anh dựa trên nền tảng là giữ sạch lưới," Declan Rice chia sẻ sau chiến thắng trước Serbia.

Trong khi ở các giải đấu trước, đội tuyển Anh đã chuyển sang sơ đồ 3-4-3 vì lý do phòng ngự thì bây giờ là thời điểm họ sử dụng sơ đồ đó để nâng cao khả năng kiểm soát bóng.

Đầu tiên, nó sẽ cho phép họ tấn công với sơ đồ 3-2-5 mà hầu hết các đội bóng hàng đầu bây giờ đều sử dụng — 'DNA' của đội tuyển Anh được xây dựng trên việc cố gắng để ĐTQG phản chiếu lại những gì tinh tuý nhất ở các đội bóng thuộc cấp CLB.

Bên trái của đội tuyển Anh sẽ được hưởng lợi từ một cầu thủ chuyền bóng và đi bóng rất chất lượng như Saka - người có thể lao vào khu vực cột xa khi chờ đợi những quả tạt vào từ cánh phải. Tại World Cup 2022, 49 quả tạt của đội tuyển Anh ở vòng bảng được chia ra gần như hoàn hảo: 25 từ bên cánh trái và 24 từ bên cánh phải. Ở giải đấu này, họ đã thực hiện 36 quả tạt trong ba trận đầu tiên và trong đó chỉ có 10 quả tạt từ phía bên trái.

Hệ thống 3-4-3 tuy không thể tận dụng tối đa khả năng của Saka nhưng nó lại đem lại hiệu quả cao hơn cho cả đội. Nó cho phép các cầu thủ số 10 lùi xuống để nhận bóng, phù hợp với việc Rice di chuyển lệch sang cánh trái và đặt Kobbie Mainoo vào một vai trò lý tưởng để phá vỡ hàng phòng ngự đối phương. Chiều rộng đúng chuẩn ở cánh trái có nghĩa là Phil Foden và Jude Bellingham có thể chơi gần Harry Kane hơn và đóng vai trò là những cầu thủ chạy thoát xuống khi Kane lùi sâu để nhận bóng và làm tường. Đặc biệt khối đội hình này sẽ cho Foden một vai trò rõ ràng và cụ thể hơn thay vì có quá nhiều sự tự do trong tấn công khiến anh dường như bị mất phương hướng và không thể phát huy hết khả năng của mình. 

Việc sử dụng Trent Alexander-Arnold ở vị trí hậu vệ cánh như cách anh vẫn đá tại Liverpool sẽ đặt cầu thủ này vào nhiều vị trí để thực hiện các quả tạt - một điều kiện lý tưởng cho Kane và Bellingham khai thác. Với khối sơ đồ này, Trent thậm chí còn không phải quá lo lắng về khả năng phòng ngự của mình khi đã có Kyle Walker sẵn sàng bọc lót phía sau. Đối với một đội bóng thiếu sự gắn kết trong khâu tấn công ở khu vực cuối sân, việc để các cầu thủ là đồng đội của nhau ở cấp CLB (Rice và Saka bên trái, Walker và Foden bên phải) sẽ cải thiện được sự cân bằng khi họ triển khai bóng ở mỗi bên cánh.

Nếu đội tuyển Anh vượt qua Slovakia ở vòng 1/8 và Shaw đủ thể lực để thi đấu ở các vòng sau, họ có thể đưa anh ấy vào vị trí hậu vệ cánh trái và đưa Saka trở lại với cánh phải - đúng như cách họ đã làm ở vòng 1/8 tại Euro 2020.

Một canh bạc chiến thuật như việc sử dụng sơ đồ 3-4-3 (chuyển sang sử dụng hậu vệ cánh và dùng Saka ở vị trí hậu vệ tấn công cánh trái) sẽ đi ngược lại hầu hết các quyết định của Southgate khi làm huấn luyện viên đội tuyển Anh. Nhưng nếu bản thân Southgate đã rút ra được những bài học từ các giải đấu trước đó thì ông nên hiểu một HLV giỏi cần biết cách giải quyết vấn đề bằng bất kỳ phương pháp nào cần thiết. Và giờ có lẽ là lúc thích hợp để làm điều đó.

Theo Liam Tharme - The Athletic